Enis Beberoğlu: Yeni ekonomi balon değil

Enis BERBEROĞLU

Türk ekonomisi daha sanayileşmesini tamamlamadan ‘‘yeni ekonomi’’ rüzgárı önünde savrulur hale geldi. Mali piyasalar son günlerde yeni ekonominin ürünü iki eksende ilerliyor:

1) GSM ihalesinde fiyatın 2.5 milyar dolara kadar tırmanması herkesi şaşırttı, borsayı yükseltti. Ama dün bu rakamın üstüne kolay kolay çıkılamayacağı beklentisi bu kez hisse fiyatlarını geriletti.

2) ABD'de teknoloji hisselerinin işlem gördüğü Nasdaq çökünce peşinden bütün diğer yabancı borsaları da sürükledi, İMKB'den kaçış yaşandı.

GSM, Nasdaq... Daha 10 yıl öncesine kadar ismini bile duymadığımız bu ürün ve pazarlar İstanbul'da hisseleri düşürür, faizleri oynatır oldu.

* * *

Eski ekonominin imanlı taraftarlarına göre teşhis belli: Yeni ekonomi balonu sönüyor...

Son yıllardaki teknoloji fetişizmi düşünüldüğünde belki biraz olsun haklılar ama biz yeni ekonominin tamamen balondan ibaret olduğunu düşünmüyoruz. Çünkü alın bir GSM şebekesini veya Microsoft'un ürettiği bilgisayar işletim sistemlerini...

Windows serisinin spor otomobil üretiminden farkı ne? Elle tutulur, gözle görülür bir ürün işte... Araştırma-Geliştirme harcamaları son derece yüksek, ama girdiği her pazarda tartışmasız tekel konumu avantajı var...

Peki ya GSM şebekesi... Türkiye'de abone sayısı belli: 9 milyon. Her abone ortalama 500 dolarlık konuşma yapsa 4.5 milyar dolar ciro eder...

Özetle, teknoloji hisselerinin yükselmesi boşuna değil, tamamen gelecek kár beklentilerine bağlı...

* * *

Ancak çok kısa sürede çok yüksek kár vaat eden yeni ekonomi şirketlerinin tamamını aynı kefeye koymak mümkün değildi...

Time-Warner'i satın alacak kadar büyüyen America Online'nın yanı sıra, belki de bu şirketin 20'e biri kadar abonesi bulunan diğer bir internet servis sağlayıcısının hisseleri de çılgınca yükseliyordu.

Yeni ekonomi hisselerindeki değer artışıyla sağlanan kaynaklar, eski ekonomi şirketlerinin yutulmasında kullanılıyordu. Geçen hafta gözlenen düşüş işte bu yolu büyük ölçüde kapattı.

Ancak bize göre başlayan sapla samanın ayrılması dönemidir.

Bünyesinde bazı çürük tabela şirketlerini barındırsa da yeni ekonomi kesinlikle balon değildir.

Henüz alışmadığımız için yadırgadığımız tekniklerle de olsa üreten ve kazanan şirketleri mutlaka ayakta kalacak, büyüyecektir.

Hesap ortada

DÜN bu köşede devletin bazı Yap-İşlet-Devret tesislerinden pahalıya aldığı ve zararına satmak zorunda kaldığı fahiş fiyatlı enerjiye dikkati çektik. Tahmin ettiğimiz gibi kimseden ses çıkmadı, tek istisnası, arayan bir işadamıydı... Kendisi de enerji üretimine hazırlanan bu işadamının bize öğrettiği hesabı sizlerle paylaşalım istedik...

Bizi arayan işadamı elektriği 4.2 sente devlete satacak. Kullandığı doğalgaz için 2.88 sent ödeyecek, dolayısıyla kendisine 1.32 sent kalacak.

Bu 1.32 sentle tesisin dış kredisi ödenecek, amortisman karşılanacak.

Gelelim dün yazdıklarımıza... Ortalama 8 sentlik satış fiyatı dikkate aldığımızda bu şirketlerin cebine kalan rakam 5.12 senti bulunuyor.

Yani bir tesisin kár marjı diğerinin üç katından yüksek...