Son 4 ayda 8 aylık satış olur mu?

GEÇEN hafta Twitter hesabımdan da paylaştım; ‘Son çeyrekte ÖTV teşviki gelir mi’ sorusu, ‘Hangi otomobili alayım?’ sorusunun tahtına oturdu. En çok merak edilen bu sorunun cevabını inanın kimse bilmiyor. Geçmişte hatırlarsınız, “Olmayacak” dendiği zaman bir gece ansızın devreye girmiş, “Olacak” söylentileri çıktığında ise hüsranla sonlanmıştı. Bu doğrultuda geçen hafta Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği’nin (OYDER) düzenlediği ‘Genişletilmiş İstişare Toplantısı’ önemliydi. Çünkü sektör yetkilileri toplantıya katılan Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’dan belki bir sinyal alabileceklerini umuyordu. Ama Pekcan sadece hurda teşvikinin devam etme teklifini değerlendirebileceklerini açıkladı.

Toplantı sonrası konuştuğum bazı yetkililer ÖTV teşvikinin kesin olmayacağını anladıklarını belirterek, “Sayın Bakan o konuya hiç girmedi bile. Toplantı sonrası ÖTV indirimi olmayacağı konusunda herkes hem fikir. Hatta aramızda ‘Susalım ki ÖTV artmasın’ diye konuştuk” yorumunu yaptılar. Geçmişte yaşandı, en ufak “ÖTV teşviki gelecek” söylentisi bile ciddi beklenti yaratıp satışları bıçak gibi keser. Ayrıca ÖTV indirimleri ellerindeki 2. el araçların değerini de düşürdüğü için bir çok yetkili satıcı ve kiralama şirketi de şu an açıkçası istemiyor. Zaten gördük ki bu tip teşvikler sektörün geleceği için de geçici bir rahatlamadan başka hiç bir işe yaramıyor.

KARMAŞIK VERGİ SİSTEMİ

Herkesin hemfikir olduğu nokta otomotiv sektörüne uygulanan karmaşık vergi sisteminin acil olarak değişmesi gerektiği. Bildiğiniz gibi zaten çok yüksek oranlarda olan ÖTV uygulaması iki sene önce bir de matraha dayalı kademelendirilerek daha da karmaşık hale geldi. Hem ÖTV hem KDV bir de üstene matrah sistemi eklenince vergi sistemi içinden çıkılmaz bir hal aldı. Yani geçici vergi indirimleri yerine vergi sistemimizin AB standartlarına uygun, sade, anlaşılır ve basit bir hale getirilmesi şart. Aksi takdirde “ÖTV teşviki gelecek mi?” soruları yıllarca sorulmaya devam edecek, hep tüketicinin kafasında bir beklenti oluşacak.

DEVLET NEYE BAKIYOR?

Gelelim ÖTV teşviklerine ilişkin devletin bakış açısına. Geçtiğimiz yıl son 2 ayda devreye giren ÖTV teşviklerinin sebebi, ekonomideki dalgalanmayla birlikte pazarın ağustosta yüzde 53, eylülde yüzde 68, ekimde ise yüzde 76 daralmasıydı. Sektör beklemediği ani ve şok bir darbe yemişti. Elinde stoklar kalmış, kurların artmasıyla tam köşeye sıkışmıştı. Hükümet hemen ÖTV oranlarında geçici bir indirimi devreye sokarak sektöre can suyu verdi. 2019 yılının ilk 6 ayında da hem daralmanın sürmesi hem de sektörün elindeki stokların eritilmesine bağlı olarak bu teşvikler devam ettirildi. Haziran sonunda ise önceden açıklandığı gibi teşvikler sona erdi. Desteğin bitmesiyle temmuz ayında satışlar (%66) bıçak gibi kesildi. Hükümet yetkilileri o süreçte temmuzdaki kaybın, talebin hazirana kayması ve mevsimsel sebeplerle normal olduğunu ağustos ayında da bunun devam edebileceğini belirterek, “Eylül ayında duruma yeniden bakılır” cevabını verdiler. Neredeyse 15 günü tatil olan ağustos ayında ise satışların beklentinin üzerinde çıkarak kaybın yüzde 36’ya gerilemesi bence yeni teşvik ihtimalini kısmen ortadan kaldırdı.

BU ÖNGÖRÜLERLE ZOR

2019’da devletin ÖTV tahsilatına baktığımızda teşvike sıcak bakılmayacağı rakamlardan da belli oluyor. Mart ayında ÖTV teşvikiyle 49 bin 221 otomobil ve hafif ticari araç satılırken, toplam ÖTV tahsilatı 1 milyar TL olmuş. Ağustosta ise mart ayının neredeyse yarısı kadar araç (26 bin) satılmasına rağmen 815 milyon TL’lik ÖTV tahsilatı gerçekleşmiş. Diğer taraftan son dönemde öngörülerin yükselmesi de yeni teşviki gündemden düşürecek gibi gözüküyor. 3 ayda bir üyelerinden gelen öngörülerin ortalamasını paylaşan Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin (ODD) yıl sonu öngörüsü halen 350-400 bin adet arasında yer alırken, yıl başında 250-300 bin adetleri telaffuz eden bazı markaların ve yöneticilerin 480 bin hatta 500 bin adetlerden bahsetmesi, teşvik ihtimalini ortadan kaldırıyor. Çünkü sektör 8 ayda (240 bin) sattığını 4 ayda satacağını iddia ettiğine göre, piyasa canlanması için bir şey yapmaya gerek var mı?

4 AYDA ÖTV TAHSİLATI

EBS Danışmanlık Genel Müdürü Erol Şahin’in yaptığı çalışmaya göre, devlet 8 ayın sonunda motorlu taşıtlardan yaklaşık 6 milyar TL’lik ÖTV tahsilatı yaptı. Bu gelir geçtiğimiz yıla göre yüzde 53.32 düşerken, yıl sonu bütçeye konulan 24 milyar liralık ÖTV hedefinin ise yalnızca yüzde 25’ini karşıladı. Eğer son 4 ayda ÖTV teşviki olmadan, sektördeki öngörüler doğrultusunda 240 bin adetlik bir satış gerçekleşirse, temmuz-ağustos ayı ortalamasına göre devlet 7 milyar 817 milyon liralık bir tahsilat yapar ki, bu ilk 8 aya göre yüzde 31 artış demek. Şimdi sektörün öngörülerinin yükseldiği bir dönemde devletten bir teşvik beklemek pek de gerçekçi gelmiyor. Ama eğer öngörüler tutmaz ve pazar 400 bin adet veya altında kapatırsa, sorumlusunun kim olduğu da belli. Sonuç olarak ODD bu ay sonunda farklı parametreler üzerinden kapsamlı bir öngörü yayınlayacağını açıkladı. Hem 2019 hem 2020 yılını kapsayan bu öngörü pazara daha sağlıklı bakmamızı sağlayacak. Aksi takdirde firmaların birbirinden farklı öngörüleriyle, sektörde sağlıklı iş yapmak pek mümkün değil.

MAKYAJLISI GELDİ, YENİ NESLİ ‘YERLİ’ OLUR MU?

ALMAN Volkswagen’in makyajlanan amiral gemisi Passat Türkiye’de satışa sunuldu. Yeni Passat, 1.5 litre TSI benzinli, 1.6 litre TDI ve 2.0 lt TDI hacimli dizel motor seçenekleri, 3 farklı donanım seviyesi ve 233 bin 500 TL’den başlayan fiyatlara sahip. Pazara sunulduğu 1973 yılından bu yana 30 milyon adetlik satış rakamına ulaşan Passat, 2005 yılından bu yana Türkiye’de sınıfın lideri konumunda. Son dönemde Volkswagen’in Türkiye’de fabrika kurma girişimlerinin lehimize sonuçlanması halinde 9. nesil Passat’ın ülkemizde üretilme şansı bulunuyor. İşte bu yüzden şu an satışa sunulan makyajlı Passat, Türkiye’deki son ithal model olabilir.

‘UÇUŞ MODU’NDAN SONRA ‘SÜRÜŞ MODU’

ABD’de trafik kazalarında 2015’de 30 bin, 2016’da 36 bin, 2017 ve 2018’de 40 bin kişi hayatını kaybederken, bu artışta baş şüpheli olarak özellikle genç sürücülerin cep telefonu ile mesaj yazmaları ve okumaları gösteriliyor. Yılda 4 bin kişinin (günde 8 kişi) bu nedenle yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor. Bu yüzden sürüş sırasında cep telefonu kullanımının ve mesajlaşmanın cezaları artarken, sürüş sırasında kullanımı sınırlayan bazı yazılımların zorunlu olması da tartışılıyor. Türkiye’de bu konunun öncüsü olan Makina Yüksek Mühendisi Alpay Lök, bugüne kadar telefonumda hiç dikkat etmediğim, sayesinde öğrendiğim önemli bir gelişmeyi şöyle aktardı; “2014’de Teksas ve 2017’de Kaliforniya’da meydana gelen birisi ölümlü iki arkadan çarpma kazası ve ardından yaşanan hukuksal süreç sonrası Apple, 2014’te patenti onaylanan “Araç kullanırken rahatsız etme” (Do not disturb while driving) uygulamasını Ekim 2017’de (i-Phone IOS 11) devreye aldı. Yine ABD’de bir telefon hizmet sağlayıcısının (AT&T) da telefon markasından bağımsız “Bekleyebilir” (It can wait) adıyla sunduğu bir uygulama dikkat çekiyor. Bazı yazılım şirketlerinin de benzer uygulamaları kullanıcıların hizmetine sundukları biliniyor.”

SADECE ACİL DURUMDA

Alpay Lök’ün anlattığı bu uygulamalar ‘Bluetooth’la telefonuna bağlı olan sürücünün cep telefonunu ‘Sürüş Modu’na (Drive mode) aldıktan sonra araç kullanırken mesaj yazmasını veya okumasını, hızlı arama dışında telefon çevirmesini ve dışarıdan acil durumlar dışında aranmasını engelliyor. Bu sırada arayan kişiye, “Şu anda araç kullanıyorum, durunca sizi ararım” veya “Şu anda araç kullanıyorum durunca mesajınızı okuyup yanıtlarım” şeklinde haber veriyor.

‘Sürüş Modu’nun şu an halihazırda sadece iPhone marka telefonlarda olduğunu hatırlatan Lök, ancak aynı AT&T gibi Türkiye’deki GSM operatörlerinin de cep telefonu markalarından bağımsız olarak geliştirmesinin trafik güvenliği açısından çok yararlı olacağını belirtiyor. Türkiye’de 2018 yılında 6 bin 675 kişi trafik kazalarında yaşamını yitirirken, bu sayının nüfusa oranı 81 kişi/milyon. Bu oranın AB ortalaması ise 49 kişi. Cep telefonunun kullanımının bu sayının artmasında etkisi tartışılmaz. Alpay Lök, bu sebeple GSM operatörlerine başvurduğunu ancak şu ana kadar olumlu bir geri dönüş alamadığını da söylüyor. Lök’ün gündeme getirdiği bu uygulama gerçekten çok önemli. ABD’de artık yasalar cep telefonu ‘Sürüş Modu’nda değilse, haklı da olsanız sizi haksız duruma getirecek şekilde düzenleniyor. Bakalım Türkiye’de bu konuda bilinç artacak mı?

Not: Alpay Lök, ‘Sürüş Modu’ (Drive Mode) yerine “Sürüş Kipi” denmesi konusunda ısrarcı. Çünkü mode ile mood kelimelerinin karıştırıldığını ve Türkçe kip kelimesini yaşatmak gerektiğini söylüyor. 

NASIL AYARLANIYOR?

iPhone telefonlarında ‘Sürüş Modu’na, ‘Ayarlar’a girerek ‘Rahatsız Etme’ uygulamasından ulaşıyorsunuz. ‘Rahatsız Etme’ uygulamasının altında ‘Araç kullanırken rahatsız etme’ seçeneği bulunuyor ve oradan seçiyorsunuz.

SUV’DA LİDERLİK TAMAM SIRA ELEKTRİKLİ OTODA

JAPON Nissan’ın yeni Türkiye Genel Müdürü Emre Doğueri, 2018 yılını SUV sınıfında lider tamamladıklarını belirterek, “2019’da da yüzde 15’lik pazar payı ile liderliğimizi pekiştirdik. 2020’de ise Türkiye’de Nissan Leaf ile elektrikli araç segmentinde liderlik hedefliyoruz” dedi. Emre Doğueri, Nissan’ın en kuvvetli olduğu alanlardan birinin elektrikli araçlar olduğunu ve bu hedeflerin tümünün Leaf’i işaret ettiğini belirterek şöyle konuştu: “Leaf’i gelecek sene Türkiye’ye getirip bugünkü şartlar altında elektrikli araç pazarının kesinlikle lider markası olacağız. Türkiye’de Leaf’i test ettik ve şu an son detayları çalışıyoruz. Elektrikli araç pazarı şu an gelişmekte olan bir pazar ve SUV liderliğimizi elektrikli araçlara da taşıyacağımıza inanıyoruz. Leaf’in 40 ve 60 kilovat’lık iki adet pil tipi mevcut. Menzili ise 170 km’den başlıyor, 450 km’ye kadar çıkıyor.” Doğueri, yeni Micra’yı ekim sonuna yetiştirmeye çalıştıklarını, kasım ayından itibaren ise 1.3 litre benzinli motorlu yeni X-Trail’i satışa sunacaklarını aktardı.