İki şirketi hayata döndüren ticari

Bu bütçe bir taraftan Tofaş’ın yeni Doblo’nun üretimini aldığının bir göstergesi diğer taraftan Türkiye’de mevcut bir model için yapılan en büyük yatırımı oluşturması açısından önemliydi. 2008’de tamamen yenilenecek Doblo’nun üretimiyle ilgili ayrıntılara geçmeden önce bu modelin önemi hakkında bir kaç şey söylemekte fayda var.

Doblo, hem Fiat ve Tofaş hem de Türk otomotiv sanayi için en önemli modellerin başında yer alıyor. Bugün Türk otomotiv tarihi hakkında bir yazı yazılsa, Doblo’nun mihenk taşlarından biri olacağı kesin. Bildiğiniz gibi Fiat, Tofaş’a 2000 yılında Doblo’nun dünyadaki tek üretim merkezi unvanını verdiğinde hem kendisi hem de Tofaş oldukça sıkıntılı günler yaşıyordu. Kuş serisinin zedelediği imajdan kurtulmaya çalışan Tofaş, o dönemde ürettiği modellerden yeterli verim alamıyordu. Fabrikanın kapasite kullanımı dibe vurmuş, ihracatta ise istenen sonuçlar bir türlü elde edilemiyordu. O yıllarda kulislerde Tofaş’ın satılabileceği bile söyleniyordu. Ne zaman ki Tofaş, Doblo üretimine başladı, ihracatta ve iç pazarda hızlı bir büyüme dönemi de başlamış oldu. Bir bakıma uyuyan dev uyandı.

Aynı Doblo, Fiat içinde yeni bir dönemin kapılarını açıyordu. Çünkü o yıllarda İtalyan şirket de çok ciddi bir mali krizin içine girmişti. Doblo’nun hem Türkiye’de hem de dünyada büyük talep görmesiyle Fiat içinde yeniden doğuşun sinyalleri gelmeye başlamıştı. Bugün Fiat Auto CEO’su Sergio Marchionne bile her ortamda Doblo’nun Fiat’ın zor dönemden çıkış trendinin başlangıcı olduğunu dile getiriyor.

6 YILDIR SINIFININ LİDERİ

Doblo, bugün Türk otomotiv pazarında payını hızla artıran hafif ticari araçların da öncülüğünü yaptı. Bugün Türkiye’de satılan araçların yüzde 40’dan fazlasının hafif ticariler oluşturuyorsa, bundan Doblo’nun payı çok yüksek. Üretime başladığından bu yana 6 yılı geride bırakıp 7’inci yılına giren Doblo, bugün sınıfının yüzde 30’luk pay ile hálá ilk sırasında yer alıyor. 6 yıldır liderliği kimseye bırakmayan Doblo, önümüzdeki yıl tamemen yenilenecek olmasına rağmen bu yılın ilk 4 ayında bile liderliğini korudu.

YENİ MODEL KAPISINI AÇTI

Doblo’nun Türkiye’deki serüvenine baktığımızda 2000 yılından bugüne kadar 684 bin 458 adet üretildiğini görüyoruz. Bu rekor üretimin 521 bin 805 adedi dünyaya ihraç edildi. Tofaş için yeniden doğuşu simgeleyen Doblo’nun üretim ve ihracatında elde edilen başarı bir çok modelin kapılarını da Tofaş’a açtı. Bunlardan en büyüğü kuşkusuz bu yıl sonunda devreye girecek ’Minicargo’ projesi. Hafif ticari sınıfta yer alan bu projenin en önemli özelliği Tofaş lisansıyla Fiat, Peugeot ve Citroen’e üretilecek olması. Yine C sınıfında yer alan Linea projesi de Doblo’nun sonucunda alınan bir modeldir. Şimdi Tofaş, Doblo’yla yakaladığı büyümeyi Minicargo ve Linea’nın da desteğiyle yeni bir boyuta taşımaya hazırlanıyor.

Yeni Doblo, yılda 250 bin adetlik üretime ulaşır mı

İşte ortada böyle Doblo gibi önemli bir model olunca, Fiat’ın fabrikasının yer aldığı diğer ülkelerinde kayıtsız kalması düşünülemezdi. Doblo’nun 2008 yılında tamemen yenilenecek olması, bu ülkelerin de Fiat’a ’Biz üretelim’ baskısını kurmalarını sağladı. Böyle önemli bir projeyi kaptırmak istemeyen Tofaş’ta çalışmalarını hızlandırdı. Önümüzdeki günlerde Fiat, yeni Doblo’nun üretiminin nerede yapılacağını resmi olarak açıklayacak. Ama Tofaş’ın ilk çeyrek raporunda yeni Doblo’ya 350 milyon Euro’luk bütçe ayırması, bu önemli modeli kimseye kaptırmayacağını ortaya koydu. Daha doğrusu Fiat, yeni Doblo için riske girmek istemeyip, Tofaş’a ’Sen devam’ et dedi. Zaten Fiat Auto CEO’su Marchionne de yeni Doblo’nun Türkiye’de üretilme şansının yüzde 50’den fazla olduğunu açıklamıştı.

MINICARGO İLE EŞİT BÜTÇE

İşin üretim boyutunda sorun yok, ama 350 milyon Euro’luk yatırım benim biraz kafamı karıştırdı. Çünkü 2000 yılında Doblo sıfırdan 200 milyon Euro yatırımla yaratılıp üretilmeye başlamıştı. 2005-2006 yıllarında bu yatırıma ek olarak 25 milyon Euro’luk küçük bir yatırım yapılıp, makyaj operasyonu gerçekleşmişti.

Şimdi neredeyse mevcut modelin iki katına yakın bir yatırım yapılıyor. Hemen hatırlatmakta fayda var. Tofaş, bu yıl sonunda tamamen kendi lisansıyla Fiat ve PSA Grubu (Peugeot-Citroen) için üreteceği Minicargo için de 350 milyon Euro yatırım yapıyor. Yılda 165 bin adet üretilecek Minicargo, üç farklı marka altında satılacak ve sıfırdan doğacak.

Demek oluyor ki Doblo için de benzer bir durum sözkonusu olabilir. Geçtiğimiz yıl, ’yeni Doblo Fiat ve PSA Grubu için üretilecek’ diye yazdığımda, Tofaş’tan ’Şu an için böyle bir şey yok’ açıklaması gelmişti. Daha sonra Tofaş CEO’su Ali Pandır, "Bu proje konuşuldu ama Doblo kárlı bir model olduğu için Fiat vazgeçti" demişti.

ÜÇLÜ ORTAKLIK GÜNDEMDE Mİ

Şimdi mevcut bir modelin yenilenmesi için 350 milyon Euro’luk yatırım planını görünce, sanki bu fikir yeniden ortaya çıkmış gibi algıladım. Tofaş’ın Bursa fabrikası 1 milyon metrekare ve Ali Pandır başka bir fabrikaya gerek kalmadan şu anki mevcut tesislerle 500 bin adetlik kapasiteye ulaşabileceğini söylüyor. Zaten Tofaş’ın fabrikanın kapasite artırımı için 2007-2009 yıllarında yapacağı 250 milyon dolarlık yatırımda bunun olacağını gösteriyor.

Bu durumda Minicargo’nun yılda 165 bin, Linea’nın da 60 bin adet üretileceği düşünülürse, geriye 275 bin adetlik bir kapasite kalıyor. Bunun bir kısmıda Albea ve Palio gibi diğer modellerden oluşsa Tofaş’ın elinde 250 bin adede yakın bir kapasite kalacak. Bu da yılda 140 bin adet civarında üretilen birinci jenerasyon Doblo’nun yeni yüzüyle 100 bin adet daha fazla üretilebileceğini ortaya koyuyor. Bu tabiki benim yorumum. Şimdi gözler, Tofaş’ın bu yatırım planının detaylarını açıklamasında. Bekleyip göreceğiz.

Çin otolarının takipçisiyiz

Bildiğiniz gibi son bir yıldır Çinli markalar ve Türkiye’ye ilişkin planlarıyla ilgili bir çok şey yazıldı, çizildi. Son olarak Çinli Chery’nin Türkiye temsilciliğini alan Mermerler Grubu’nun ilk Çinli aracı 2008 model olarak bu yıl içinde getireceğini yazdık. Tabi bu durumun tüketiciler nezdinde beklenti yarattığının da farkındayız. Bunun bilinciyle Çinli araçlarla ilgili gelişmelerin takipçisi olacağımızı söyleyebilirim.

Şu anda Mermerler Grubu tarafından Çinli Chery’nin Türkiye’de piyasaya çıkışıyla ilgili tarihte bir değişiklik yok. Açıkçası diğer Türk şirketleri de Chery’i bekliyor. Chery, Türkiye’ye giriş yaptığı anda, diğer Çinli markaların Türkiye’yi istila etmesi kaçınılmaz olacak gibi gözüküyor. Şu anda benim bildiğim Türkiye’de 2-3 büyük grup, Çinli markaların temsilciğini almış durumda. Ama ’bekle-gör’ taktiği uyguluyorlar. Sonuçta bu grupların hali hazırda yürüyen otomotiv işleri olduğundan çok fazla kafa yormak istemiyorlar. Ama Mermerler Grubu için iş biraz farklı. Çünkü Mazda’nın Türkiye temsilciliği ellerinden kaçırdılar. Bu yüzden otomotivde herşeylerini Çinli markalara bağlamış durumdalar. Yatırımdan, üretime, İngiltere onayından, diğer bir çok yönteme kadar Mermerler Grubu, Çinli Chery’yi Türkiye’ye getirmek için her türlü yolu deniyor. Bu konuda Mermerler Grubu’nun en avantajlı olduğu nokta ise Chery’nin Chrysler ve Fiat gibi uluslararası devlerle yaptığı işbirlikleri. Bu hem markanın Türkiye’de güvenilirliğini artırıyor hem de girme şansını yükseltiyor.

770 milyon Euro yatırımla 310 bin adetlik üretim

Tofaş tarafından 170 milyon Euro’luk yatırımla Bursa’da üretilmeye başlanan Linea 2008 yılından itibaren Rusya, Çin, Brezilya ve Hindistan’da da üretilecek. Fiat İş Geliştirme Başkanı Alfredo Altavilla, bu 4 ülkedeki ortaklarıyla birlikte Linea üretimi için 600 milyon Euro yatırım yapacaklarını belirterek, "Bunun 500 milyon Euro’sunu Fiat karşılayacak" dedi. Tofaş’ın 170 milyon Euro’luk yatırımının bunun dışında olduğunu da sözlerine ekledi.

Böylece Linea’nın tüm dünyada üretimi için 770 milyon Euro’luk yatırım yapılmış olacak. Altavilla, Linea’nın Çin’de yılda 100 bin adet, Türkiye ve Hindistan’da 60’şar bin adet, Brezilya’da 50 bin, Rusya’da ise 40 bin adet üretileceğini kaydetti. Böylece Linea, 2010 yılına kadar yılda 310 bin adetlik üretim kapasitesine ulaşacak. Zaten 2010 yılında 280 bin adetlik satışla Fiat’ın en çok satan ikinci modeli olacağı açıklanmıştı.