Elektrikli otolar poşete giriyor

SON günlerde Çevre Kanunu’nda yer alan plastik poşetler tartışılırken arada çok önemli bir gelişmeyi atladık. 29 Kasım’da yayınlanan ve 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının (h) bendindeki değişiklikte “Otomotiv pilleri (Kurşun içerenler hariç)” ve “Lityum içeren araç bataryaları”ndan “kilogram başına 15 lira” ibaresi de yer aldı. Daha anlaşılır şekilde söylemek gerekirse Türkiye’de satılan ve içinde batarya olan tüm  elektrikli ve hibrit araçlardan ‘Çevre’ adı altında ücret alınacak. Ayrıca bu ek ücret aracın matrah yani vergisiz fiyatına eklenecek. Bu eklendikten sonra ÖTV ve KDV oranları  hesaplanacak.

Aslında henüz uygulama yönetmeliği çıkmayan bu ek maddeyi görmüş ve geçen hafta otomotiv editörü arkadaşım Metin Köklüçınar’ın yazdığı haberi de okumuştum. Ama inanın gerçek olabileceği ihtimalini pek düşünmedim, düşünmek istemedim. Çünkü tüm dünyada sert çevre kanunlarıyla içten yanmalı motorlardan elektrikli ve hibrit araçlara geçiş yaparken, Türkiye’de çevreci araçların cezalandıracağı aklıma pek mantıklı gelmedi, ‘bir yanlışlık var’ diye düşündüm. Ama sonra biraz araştırınca işin ciddi olduğunu ve kısa süre içinde uygulama yönetmeliğinin çıkacağını öğrendim. 2018’de ilk olarak elektrikli otomobillerde sıfır olan Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) oranları yüzde 25 oranında artırılırken, kasım ayında da Çevre Kanunu’nda yapılan bir değişiklik ile araçlarda bulunan pillerin ağırlığı oranında ek ücretlendirme yapılmış olacak.

44 KG’DEN 1500 KG’YE

Bugün elektrikli araçlardaki bataryalar 300 kg’den başlayıp 600 kg’ye kadar çıkıyor. Hibrit araçlarda ise gücüne göre 44 kg’dan başlayıp 120 kg’ye kadar çıkan piller var. Ticari araçlardaki batarya ağırlıkları ise 600 ila 1500 kg arasında değişiyor. Bu yeni kanun elektrikli otomobillerde 4 bin 500 TL ile 9 bin TL arasında ek maliyet oluşturacak. Bunun üzerine yüzde 3 ila 15 arasında ÖTV ve yüzde 18 KDV eklendiğinde ise maliyetler 20 bin TL’ye kadar çıkacak. Hibrit araçlarda ise ek pil maliyetleri 675 TL-1800 TL arasında değişecek. Hibrit araçlardaki bu maliyetlere yüzde 45 ile 160 arasında değişen ÖTV ve yüzde 18 KDV eklediğimizde ise fark 4 bin TL’yi aşacak.

-Yüzde 100 elektrikli bir araçta 600 kilogram ağırlında batarya varsa, matrah (vergisiz) fiyatı 200 bin TL’den 209 bin TL’ye çıkacak. Bunun üzerine motor gücü 120 KW ve üzerinde olan elektrikli araçlar için yüzde 15 ÖTV ve yüzde 18 KDV eklendiğinde fiyatı 271 bin TL’den 283 bin TL’ye yükselecek. Yani 9 bin TL’lik ek maliyet anahtar teslimde 12 bin TL’yi aşacak.

-120 kilogram batarya ağırlığı olan bir hibrit araç üzerinden hesap yaptığımızda ise maliyetler yine artıyor. 100 bin TL’lik matrah fiyata sahip aracın normal şartlarda anahtar teslim fiyatı yüzde 60 ÖTV ve yüzde 18 KDV ile 189 bin TL. Bu aracı 1800 TL’lik yeni pil maliyetini eklediğimizde anahtar teslim fiyatı 192 bin TL’ye yükseliyor. Yani 3 bin TL’nin üzerinde bir zam anlamına geliyor. Bu maliyet ÖTV oranı yüzde 160 olan hibritlerde ise daha da artıyor.

- Batarya ağırlıkları 1500 kg’yi bulan ticari araçlarda ise maliyetlerin çok daha yüksek olacağı aşikar.

BAKANLIK CEVAP VERMEDİ

Bu da dünya ve Avrupa ülkeleri birbiri ardına dizel otomobilleri sınırlandırıp, elektrikli araçlara geçişe hazırlanırken, biz de durumun tam tersi yönde ilerlediğini ortaya koyuyor. Çevre sorunlarının en başında ulaştırmadan kaynaklı karbon emisyonu (CO2) ile hava kirliliği geliyor. Tüm dünya bu çevre sorununun çözümü olarak elektrikli araçları görürken, Türkiye’de bunun görülmüyor olması üzücü bir durum. Bu kanun değişikliği ile ilgili mikrofon tutuğum Çevre Bakanlığı’ndan ise bir cevap gelmedi.

SADECE YEDEK PARÇA İÇİN UYGULANMALI!

ELEKTRİKLİ ve hibrit araçlar konusunda Türkiye’nin en deneyimli isimlerinden biri olan Lexus Türkiye Direktörü Selim Okutur, “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı dahil ilgili tüm bakanlıklar çevreci otomobilleri desteklerken kanunun ekinde çıkan bu tanımda bir hata olduğunu düşünüyorum. Yapılacak ikincil düzenlemelerle; çevre, toplum sağlığı ve ülke ekonomisi için pozitif etkileri olan hibrit ve elektrikli araçlar için bir istisna gelecektir. Tüm Avrupa ve dünyada dizel araçlar yasaklanırken bir bakıma ceza olarak yorumlanacak bir uygulama olmayacağına inanıyorum. Kilo başına ücretlendirmenin yedek parça gibi münferit satışlarda uygulanacağını düşünmek istiyorum. Araç üzerinde piyasaya sürülen bu malzemelerin hariç tutulması lazım” açıklamasını yaptı.

BUNA GEREK VAR MIYDI?

DÜNYADA ve Türkiye’de en çok hibrit araç satışa yapan Toyota’nın Türkiye CEO’su Ali Haydar Bozkurt, şu haliyle bu yasanın kendilerini de ciddi etkilediğini belirterek, “Üstelik üzerine ÖTV ve KDV eklenmesiyle maliyetler daha da artıyor.  Zaten ömrünü tamamlamış araçlar için bir regülasyon mevcut. Buna gerek var mıydı, hiç sanmıyorum” yorumunu yaptı.

HESAP TÜM BATARYA ÜZERİNDEN Mİ OLACAK?

OLAYA teknik açıdan bakıldığında ise Türkiye Elektrikli ve Hibrit Araçlar Platformu (TEHAD) Başkanı Berkan Bayram’ın sorduğu  sorular önemli:

-Elektrikli otomobillerde bulunan batarya ağırlığı ortalama yaklaşık 300 kg’dır. Ama bu batarya içerisinde Lityum maddesi tek başına yer almaz. Bu yüzden ‘Lityum içeren araç bataryaları kg’da 15 TL ile ücretlendirilir maddesi nasıl uygulanacak, tüm batarya ağırlığı üzerinden mi hesaplanacak?

-Elektrikli araç bataryası çevreye atılamayacak, toprağa gömülemeyecek kadar değerli bir üründür. Kullanım ömrü sona eren bataryalar Enerji Depolama tesislerinde kullanılmaktadır. Bu bataryalar yenilenebilir enerji kaynakları ile entegre bir şekilde ömürlerini sürdürmeye devam etmektedirler. Uzmanlar bu konudan haberdar mı?

-Bir yandan çevresel kaygıları göz önünde bulundururken, diğer taraftan bu tip ek ücretlerle çevreyi en çok kirleten dizel araçları desteklemek nasıl açıklanabilir?

155 ELEKTRİKLİ 3 BİN 899 HİBRİT SATILDI

2018 yılında Türkiye’de 155 adet elektrikli ve 3 bin 899 adet hibrit otomobil satışı gerçekleşti. Toplam hibrit satışının 3 bin 373 adedi ise Toyota modellerinden oluştu. Dünyada elektrikli otomobil sayıları bu yılın sonundan itibaren hızla artacak. Buna bağlı olarak 2020 yılından itibaren Türkiye’de satılacak model sayısının 10’a yükselmesi bekleniyor. Bu da satışların en azından 1000 adetleri aşmasını sağlayacaktı.