Türkiye'nin 1 yıllık Özgecan Arslan karnesi

(Gazete sayfasına sığmayan haliyle, nasıl geçti?)

Bu, belki de Türkiye’nin neredeyse tamamını harekete geçiren ilk kadın cinayetiydi. Oysa ne ilkti, ne de son; Özgecan’ın katli her yerde yüksek sesle kınanırken kadınlar öldürülmeye devam etti. Bianet.org’un sadece medyaya yansıyan olaylardan derlediği ‘çetelesi’ne göre 2015 yılında Özgecan Arslan’ın da içinde olduğu 255 kadın öldürüldü. Bu rakam, Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun raporuna göre 303’tü. Özgecan Arslan’a, bu cinayetlerin ‘sembol ismi’ olmak düştü.

BİR YILDA NE DEĞİŞTİ?

• Daha önce kadına yönelik şiddetle ilgilenmemiş pek çok şirket, ilk kez bir şeyler yapmak, en azından söylemek için sıraya girdi. Ama kapsayıcı, uzun soluklu yeni bir proje hayata geçmedi.
• Kadın katillerine daha ağır cezalar verilirse cinayetlerin azalacağı düşüncesinden yola çıkılarak, Özgecan Arslan adı taşıyan bir yasa talebi oluşturuldu. Etkin bir şekilde uygulansa mevcut yasaların yeterli olduğunu, sadece ceza sistemiyle sorunun çözülemeyeceğini, kadının şiddet görmesini engelleyecek politikaların hayata geçirilmesi gerektiğini söyleyenlerin sesi daha az duyuldu.
• Yasalar etkin uygulanmamaya; mahkemeler kadın katillerine, çocuk tecavüzcülerine ‘iyi hal, ‘saygınlık’ indirimi vermeye devam etti. 6 aylık dönemde kadın katillerinin en az yarısı ceza indirim aldı.
• Bu indirimler, politikadan medyaya kadına yönelik ayrımcı dil, hükümetin kadından çok aile kurumunu önemseyen politikaları, kadına yönelik şiddet ve cinayetleri teşvik etmeyi sürdürdü.
• Kadına yönelik şiddetle mücadele politikalarını üretmek ve uygulamaktan 1. derecede sorumlu yeni Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı, kadına yönelik şiddet konusunun ‘algıda seçicilik’ olduğunu söyledi.
• Konuyla ilgili dünyada bugüne kadar yazılmış en etkin metin olarak tanımlanan ve Türkiye’nin ilk imzacısı olmakla övündüğü İstanbul Sözleşmesi, 2015’te de uygulamaya geçmedi.
• Bir taciz, tecavüz, cinayet söz konusu olduğunda, “kadının o saatte orada ne işi varmış, ne giyiyormuş?” diyenlerin sayısı azalmadı.
• Filmmor’un hazırladığı Kadın Cinayetlerini Haberleştirme Medya Karnesi’nde hiçbir medya kuruluşu ‘iyi’ notu bile alamadı, notlar ‘orta’dan başladı.

NE YAPABİLİRİZ DERSENİZ

Yakınının şiddetine uğrayan birine (komşunuz, arkadaşınız, iş arkadaşınız, akrabanız, öğrenciniz, veliniz) vereceğiniz destek çok değerli ve bu ‘aile meselesi’ değil suç olduğu için ihbar etmek vatandaşlık görevi. Polis ve jandarma karakollarını, 155, 156 no’lu telefonları arayabilirsiniz. “İlgilenmezler” demeyip ilgilenmelerini sağlayabilirsiniz. Başvurulabilecek yerler:

• Mor Çatı 0212 2925231
• Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Acil Yardım Hattı 0212 6569696
• Alo 183 (Aile, Kadın, Çocuk ve Özürlü Sosyal Hizmet Danışma Hattı)
• Sağlık kuruluşları
• Cumhuriyet Savcılığı
• Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (KOZA-ŞÖNİM)
• Belediyelerin Kadın Danışma Merkezleri-
• Baroların Kadına Yönelik Şiddet telefon hatları ve Adli Yardım Kurulları

HERKES ÜZERİNE DÜŞENİ YAPARSA KADIN CİNAYETLERİ ÖNLENEBİLİR

Kadın cinayetleriyle ilgili en son çalışmalardan biri Filmmor Kadın Kooperatifi’nin Kadın Cinayetleri Acil Eylem Araştırması. Saha çalışması, dava ve medya analizi, Kadın Cinayetleri Haberleştirme Kılavuzu’yla birlikte tamamına www.filmmor.org’dan ulaşıp farklı alanlardaki önerileri dikkate alabilirsiniz.

Araştırma, kadın katillerinin %75’inin erkek partner (koca, eski koca, sevgili, eski sevgili), %20’sinin erkek akraba ve yalnızca %5’inin “yabancı” erkekler olduğunu gösteriyor. Cinayet bahanelerinden bazıları ise şöyle: Pembe cep telefonu kullanması, çalışması, para kazanması, başka biriyle evlenmesi, beyaz pantolon giymesi, ayrılmak, boşanmak istemesi… Ayrılma, reddedilme, kıskançlık, ‘namus’, bahanelerin %55'ini oluşturuyor. Çoğunlukla da çevre veya resmi kurumlar bu şiddetten haberdar. “Öyle ‘pat’ diye değil, adım adım, duyura duyura geliyor. Araştırma kadın cinayetlerinin ideolojik, politik, sistematik; birçok kurum ve kesimin açık veya örtük onayıyla işlenen “örgütlü bir suç” olduğunu söylüyor. Ve önlenebilir olduklarını… Önlenebilmesi için, kadın erkek eşitliğini her alanda hayata geçirmek, uzmanlaşma, 7/24 çalışan birimler, acil başvuru hattı, etkin ve tarafsız uygulamalar, anaokulundan itibaren toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi gibi devletin yapması gerekenler çok elbette. Bireysel olarak yapılabilecekler de eylem planında yer alıyor. www.filmmor.org/tr/

DİLİ DEĞİŞTİRMEKLE BAŞLAYABİLİRSİNİZ

• Son zamanlarda İstanbul Bağdat Caddesi’nde meydana gelen tecavüz olayından sonra ‘genç kızın o saatte orada ne işi varmış’ diyenlerin çokluğuna bakılırsa, daha gidecek çok yolumuz var. Bu ve benzeri her sözün/yaklaşımın yarın kadınlara, kız çocuklarına taciz, tecavüz, cinayet olarak döneceğini unutmayabilir, tanık olduğunuzda düzeltebilirsiniz.
• Sosyal medyada yer alan cinsiyetçi, ayrımcı, nefret suçu içeren paylaşımları bildirebilirsiniz.
• Kadına yönelik şiddetle ilgili olarak çalışan bir gruba, STK’ya dahil olabilir, gönüllü çalışabilir, paylaşımlarını yaygınlaştırabilirsiniz.
• “Eğitim şart” yerine “Toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi şart” cümlesini kullanabilirsiniz.

TAKİP EDEBİLİRSİNİZ

• Dünyada ve özellikle Türkiye’de kadınlarla ilgili tüm politik, hukuki, ekonomik gelişmelere hakim olmak istiyorsanız @esitiz Kadın Grubu
• Türkiye’nin uygulamakla yükümlü olduğu İstanbul Sözleşmesi’yle ilgili her bilgi için @ISTsozlesmesi Türkiye İzleme Platformu
• Aile içi şiddet ve toplumsal cinsiyet eşitliğine dair her türlü bilgilenme için @aileicisiddet www.aileicisiddeteson.com
• Psikolojik, hukuki destek, sığınak ihtiyacı ve kadına yönelik şiddetle ilgili raporlar için @morcativakfi www.morcati.org.tr
• Kadınlarla ilgili hükümetin uygulamaları ve sesine kulak vermeyi tercih ederseniz Kadın ve Demokrasi Derneği @kademorgtr
• Bilhassa Müslüman kadınların; gündelik deneyimlerine, toplumsal meseleleri algılayışlarına, ilgilerine, meraklarına, dertlerine, umutlarına, kaygılarına, mücadelelerine dair kendi sözlerini dinlemek için @recelblog
• Afetlerde kadın dayanışması, kadın istihdamının güçlendirilmesi, cezaevlerindeki kadınlar, göçmen kadınlar ve beden politikaları konusunda bilgilenmek için Kadınlarla Dayanışma Vakfı @Kadavist
• Kadının insan hakları ve yeni çözümler için @kadinih