×
Zira bu dolar bu sıkleti çekmez
Paylaş
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
KÜRESEL ekonomik kriz neden çıktı? Böylesi devasa bir iktisadi olayın daima birden fazla sebebi vardır. Ancak tek bir sebep söyle derseniz, cevabım "Amerikan Doları’ndan" çıktı olur.
Daha kapsamlı bir kelimeyle ifade etmek gerekse "para"dan çıktı derim. Türkçede para kelimesini, İngilizcedeki hem "money" hem de "currency" anlamında kullanıyoruz. Currency sözcüğünün karşılığı "para birimi"dir. Yani Dolar, Euro, TL gibi ticari ve mali işlemlerde kullanılan ulusal paralara verilen cins isimdir. Ben yukarıda, küresel kriz paradan çıkmıştır derken, daha ziyade "para birimi" demek istedim. Netice itibariyle yaşanan kriz ne anlamda kullanılırsa kullanılsın paradan çıkmıştır. Bugünkü uluslararası para sistemi sakattır.
* * *
İktisatçılar "tesisatçılar" ve "şairler" olmak üzere ikiye ayrılır. Günümüzün ünlü iktisatçılarının ezici çoğunluğu tesisatçıdır. Takım çantalarında çok sayıda matematik analiz ve model bulunur. Bu aletlerle olmuş bitmiş olayları bir güzel anlatırlar. İş geleceği kestirmeye daha da önemlisi şekillendirmeye gelince takım çantasındaki aletlerin hiç biri işe yaramaz. O zaman devreye şairler girer.
* * *
Bu şairlerin, yani iktisadı hem yalın hem de güzel şekilde anlatanların en büyüklerinden biri kuşku yok John Meynard Keynes’dir (1883-1946). Bugün içinde yaşamakta olduğumuz küresel krizin daha beteri 1929’da başlamış ve yaklaşık 10 yıl sürmüş olan Büyük Buhran’dır. Bu krizden sonra başlayan ve bir bakıma krizi bitiren II. Dünya Harbi de sona erince, bir daha dünya harbi çıkmasın diye kurulan Birleşmiş Milletler, bir daha küresel kriz çıkmasın diye bir uluslararası para konferansı düzenlemiştir. Bretton Woods diye bilinen bu konferansın yıldızı Keynes’dir. Keynes daha o zaman, bir daha kriz çıkmasın diye hiçbir ülkenin para birimi olmayan "bancor" adında bir "Dünya Parası" yaratılmasını ve ulusal para birimlerinin kendilerini bu para birimine sabitlemesini teklif etmiştir. ABD, Keynes’in teklifini anlamış ama "bancor" yerine kendi çıkarına öyle geldiği için Amerikan Doları dünya rezerv parası olsun tezini dikte ettirmiştir. Buna karşılık ABD Doları’nın altın olarak karşılığını sabit tutma sözü vermiştir. Kısaca isteyene elindeki her 35 dolar için 1 Ounce (28.4 gram) altın vermeyi taahhüt etmiştir. Ancak Fransa’nın sıkıştırması sonucunda bu taahhüdünü yerine getiremeyeceğini anlayınca 1971’de sözünden caymıştır. Krizin tohumları o gün ekilmiştir.
* * *
Bu kriz bittikten sonra dünyanın yeni bir para sistemi kurması şarttır. Çünkü ABD Doları dünyanın rezerv parası olmayı hak etmiyor. Zira ABD ekonomisi artık o kadar güçlü değil. Yeni paranın adı YOLLAR olmalıdır. Çin’den "Yuan", Japonya’dan "Yen", ABD’den "Dolar". Çıkaran da "Pasifik Merkez Bankası".
Son Söz: Güçsüz dolar, ABD’ye zarar.
* * *
İktisatçılar "tesisatçılar" ve "şairler" olmak üzere ikiye ayrılır. Günümüzün ünlü iktisatçılarının ezici çoğunluğu tesisatçıdır. Takım çantalarında çok sayıda matematik analiz ve model bulunur. Bu aletlerle olmuş bitmiş olayları bir güzel anlatırlar. İş geleceği kestirmeye daha da önemlisi şekillendirmeye gelince takım çantasındaki aletlerin hiç biri işe yaramaz. O zaman devreye şairler girer.
* * *
Bu şairlerin, yani iktisadı hem yalın hem de güzel şekilde anlatanların en büyüklerinden biri kuşku yok John Meynard Keynes’dir (1883-1946). Bugün içinde yaşamakta olduğumuz küresel krizin daha beteri 1929’da başlamış ve yaklaşık 10 yıl sürmüş olan Büyük Buhran’dır. Bu krizden sonra başlayan ve bir bakıma krizi bitiren II. Dünya Harbi de sona erince, bir daha dünya harbi çıkmasın diye kurulan Birleşmiş Milletler, bir daha küresel kriz çıkmasın diye bir uluslararası para konferansı düzenlemiştir. Bretton Woods diye bilinen bu konferansın yıldızı Keynes’dir. Keynes daha o zaman, bir daha kriz çıkmasın diye hiçbir ülkenin para birimi olmayan "bancor" adında bir "Dünya Parası" yaratılmasını ve ulusal para birimlerinin kendilerini bu para birimine sabitlemesini teklif etmiştir. ABD, Keynes’in teklifini anlamış ama "bancor" yerine kendi çıkarına öyle geldiği için Amerikan Doları dünya rezerv parası olsun tezini dikte ettirmiştir. Buna karşılık ABD Doları’nın altın olarak karşılığını sabit tutma sözü vermiştir. Kısaca isteyene elindeki her 35 dolar için 1 Ounce (28.4 gram) altın vermeyi taahhüt etmiştir. Ancak Fransa’nın sıkıştırması sonucunda bu taahhüdünü yerine getiremeyeceğini anlayınca 1971’de sözünden caymıştır. Krizin tohumları o gün ekilmiştir.
* * *
Bu kriz bittikten sonra dünyanın yeni bir para sistemi kurması şarttır. Çünkü ABD Doları dünyanın rezerv parası olmayı hak etmiyor. Zira ABD ekonomisi artık o kadar güçlü değil. Yeni paranın adı YOLLAR olmalıdır. Çin’den "Yuan", Japonya’dan "Yen", ABD’den "Dolar". Çıkaran da "Pasifik Merkez Bankası".
Son Söz: Güçsüz dolar, ABD’ye zarar.
Paylaş
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
