Yerim ben böyle derecelendirme uzmanını

Ama yine de İrlanda’nın notu, “yatırım yapılabilir” düzeyinin çok üstündeydi. Derecelendirme şirketlerince kullanılan bu “yatırım yapılabilir” (investment grade) tabiri, finansal yatırımlar içindir. Anlamı “hiç çekinmeden borç verilebilir ve devlet tahvilleri satın alınabilir” demektir. Bu deyim, fabrikalar kurup üretim yapmak, işçi istihdam etmek ve ürettiği malları dünya pazarlarına rekabetçi fiyatlarla satmak için uygun ülke arayan “Doğrudan Yabancı Yatırım”cılarla pek bir şey ifade etmez.
¡ ¡ ¡
Derecelendirme şirketi uzmanlarının, dün İrlanda’nın notunu bu kadar hızlı düşürmeleri finansal yatırımcılara iyi hizmet veremediklerinin ispatıdır. İrlanda, milli gelirinin dokuz katı dış borcu olan bir ülkedir. Milli gelirinin 9 katı dış borcu olmak, sokaktaki vatandaşın korktuğu kadar büyük bir sorun değildir. Çünkü bu borçların çok büyük çapta karşılığı vardır. Yine de dokuz kat borç, güzel bir tablo değildir. İrlanda bu dertli konuma, derecelendirme şirketlerinin verdiği yüksek notlarla gelmiştir. Aslında derecelendirme şirketleri sadece İrlanda’ya finansal yatırım yapanlara değil, bu paraları kabul eden İrlanda’ya da kötülük etmiştir. İrlanda’ya sıcak para yatırımı yapanlar şimdiden bir miktar “saç kestirmiştir”. Finansman âleminde “saç kestirme” (hair cut) alacağının bir kısmından vazgeçmeye mecbur kalmak demektir. Derecelendirme uzmanının iyisi, berber makası eline almadan ikazı yapandır. Yoksa berber koltuğuna oturmak kaçınılmaz olduktan sonra not düşürmek marifet değildir. Yerim ben böyle uzmanı!
¡ ¡ ¡
Türkiye’nin büyüme motorunun yakıtı, sıcak paradır. Ancak ekonomimizi yönetenlerin, sıcak para aşkı “soğumaya” başladı. Her geçen gün bu değişimin yeni sinyallerini alıyorum. Ya da bana öyle geliyor. İnşallah derecelendirme tuzağına düşmeden bu badireden usulca çıkarız. Bizim gibi sürekli cari açık veren Yunanistan, İrlanda, Portekiz ve İspanya gibi ülkelerin büyüme motorlarının yakıtı da sıcak paradır. Yakıt akışında bir sorun çıkınca, motorlar tekmelemektedir. Derecelendirme şirketleri yıllarca bu ekonomilere en yüksek notları vererek bir bakıma kötülük ettiler. Şimdi de not kırarak kötülük ediyorlar. Finansal yatırımcılar da her nota inanacak kadar saf değil herhalde. Uzman der ki: “Adım Hıdır, elimden gelen budur”.
¡ ¡ ¡
Geçen hafta başında, İstanbul’da İstanbul Sanayi Odası tarafından düzenlenen “Sanayi Kongresi ve İnovasyon Sergisi” yapıldı. Benim yönettiğim “Sanayileşme için Yapılanma Modelleri” oturumunda Doğu Alman sanayisinin, birleşmeden sonra Batı Almanya’ya uyumu ile Kore ve Çin’in sanayileşme modellerini, işin uzmanları anlattı. Çin uzmanı, Jaap Enters, kalkınma sürecinde Çin’in kambiyo rejimini anlatırken bugün dahi Çin’e sıcak para girmesinin yasak olduğunu vurguladı. Çin, dünyanın en çok Doğrudan Yabancı Yatırım çeken ülkelerinden biridir. Şaşırmadınız değil mi?
Son Söz: Tedbir, alındığı güne külfet, gerektiği güne nimettir.