Tasarruf açığı kötüleşiyor

Pek tabii Bernanke’yi, ABD’nin tasarruf açığı dehşete düşürüyor; Türkiye’ninki değil. Türkiye’nin cari işlem açığıyla ilgilenmek IMF’nin ve biraz da bizim işimiz.

Bernanke, "Amerika’nın tasarruf açığı olduğunun kanıtı, verdiği cari işlem açığıdır" diyor. Bilindiği gibi iktisatta, "ulusal tasarruf açığı eşittir cari işlem açığı" gibi denklikten bahsedilir. Buradan kalkarak Bernanke, bugünkü nesil, tüketimden fedakárlık etmez ve tasarrufunu artırmazsa, gelecek nesillerin yaşam standardı ciddi bir şekilde düşebilir diyor.

Başkan, Washington İktisat Kulübü’nde verdiği konferansta, nüfus yaşlandıkça, yani ortalama yaş arttıkça, millet olarak, daha yüksek vergi ödemek, daha az devlet yardımı almak, devletin sağladığı sosyal hizmetlerden daha az yararlanmak, daha düşük emekli maaşlarına razı olmak veya devletin daha fazla bütçe açığı vermesi gibi çözümlerden birini veya birkaçını seçmek zorunda kalacağız şeklinde konuşmuş.

İktisatçıların, halkın tasarruf eğilimini artırmasını sağlayacak altın bir çözüm bulamadığını ifade eden Bernanke’in meselenin çözümüne yardımcı olacak iki teklifi daha var. Bunlar:

1) İnsanların daha uzun yıllar işte kalması, yani emeklilik yaşının artırılması,

2) Eğitim sisteminin, ekonomide verimliliği artırmaya yönelik hale getirilmesi.

Bunlardan daha önemli olarak Bernanke, yaşlanan nüfusun yarattığı sorunların çözümüne, Amerika’ya daha fazla sayıda "genç göçmen" kabul etmenin katkısı olacağını da ilave ediyor. Bernanke’nin yaptığı hesaplara göre, eğer bugünkü nesiller tüketim alışkanlıklarından fedakárlığa razı olmazlarsa, gelecek nesillerin hayat standardının fazlaca düşmemesi için ABD’nin yılda 3 milyon 500 bin göçmen alması gerek. Bu göçmenler hem çalışıp yaşlılara bakacak, hem de vergi ve sigorta primi ödeyip bütçeyi denkleştirecek.

* * *

Bilindiği gibi "cari açık", bizim ekonomimiz için de bir mesele. Açık miktarı, gerek mutlak değer ve gerekse milli gelirin yüzdesi olarak henüz çok küçükken, onu bir sorun olarak gören ve medyadaki ekonomi tartışmalarına sokan kişi benim. Şimdi hemen hemen tüm iktisatçılar bu soruna değiniyor.

Ben, cari açığın daha ziyade bir "finansal kriz yaratma" ve "büyümeyi sürdürülemez hale getirme" tehlikelerine işaret etmiştim. İşin nesiller arası gelir transferi boyutunu ele almamıştım. Bernanke’nin soruna bu yönden yaklaşması ilgimi çekti. İkinci ilginç saptama ise bu sorunun Amerika’daki çözümüne göçmen kabul etmesinin yardımcı olacağı.

Peki, şimdi cari açık, ileride de "göç" vermesi düşünülen Türkiye’nin "nesiller arası gelir dağılımı" sorununun çözümü ne olacak? Bernanke’ye göre hiç göç vermemek herhalde.

Son Söz: Birinin çözümü, diğerinin sorunu olabilir.