Satın alma platformu

Hakikati yalnız Hak bilir. Lafı uzatmadan konuyu özetleyim. İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği, üyelerinin maliyet ve masraflarını düşürmek için bir “Ortak Satın Alma Platformu” kurmaya karar vermiş. Hedef 15 bin üyenin satın alımlarını “tek el”den yapmakmış. Ancak şimdilik 1000 üye katılsa yeter diyorlar. Satın almalar tek elden ve ihale yöntemiyle yapılırsa, tedarikçiler karşısında pazarlık gücümüz artar, her şeyi daha ucuza alırız diye düşünüyorlar. Bu girişimin ucuna bir de “hayır hasenat” eklenmiş. Platform, elde ettiği komisyon gelirleriyle 2 bin öğrenciye burs verecekmiş.

* * *

Deve “nerem eğri?” diye sorunca, neren doğru ki demişler. Bu iş de öyle. Önce konuyu kuramsal açıdan irdeleyelim.�

1. Serbest piyasa ekonomisinin düzenleyici beyni “fiyat mekanizması”dır. Adam Smith’in ünlü “görünmez el”i budur.

2. Fiyat mekanizması, ancak rekabet ortamında çalışır. Alım veya satımlarda “kartelleşmek/tekelleşmek”, rekabeti dolayısıyla fiyat mekanizmasını bozar. Sistem, kendinden beklen faydayı vermez. Milli gelir büyümesi geriler.�

3. Rekabet için A) Çok sayıda alıcı, B) Çok sayıda satıcı, C) Piyasaya giriş ve çıkış özgürlüğü ve D) Alıcı ve satıcıların bilgilenmesinde simetrik denklik gerekir.

Gelelim işin uygulama zorluklarına.

1. Satın alma ne kadar büyük olursa, fiyat o kadar düşük olur tezi her zaman doğru değildir. Büyük satın almalara sadece büyük tedarikçiler cevap verebilir. Bu da sunumda rekabeti azaltır. Piyasaya küçük, ama yaratıcı yeni tedarikçilerin girişleri zorlaşır. Hantallık artar.�

2. İhale yöntemiyle büyük satın almalar yapabilmek için üyelerinin siparişleri çok önceden Satın Alma Platformu’na geçmesi gerekir. Bu kabil önceden bağlantılar üyelerin hareket kabiliyetini sınırlar.

3. Satın alma ihalesi yapmak için, “parayı ödeme” taahhüdü vermek gerekir. Yöntem ihale olduğuna göre, ödeme taahhüdünü platform verecektir. Bu başlı başına bir finansman ve teminat gösterme sorunudur.�

4. Bu platform, hukuken kooperatif olmalıdır. Çünkü bu girişimin geliri, komisyonlardan oluşacaktır. Bu da sermayeyle değil yapılan işle orantılıdır. Kooperatifler bankalar için kötü müşteridir.

5. Sipariş geçen üyeler, Platforma karşı taahhütlerini yerine getirmezse, Kooperatif bu borcun altından nasıl kalkacaktır? Siparişten cayan veya ödeme yapamayan ve geciktiren üyelerini icraya mı verecektir?

Son Söz: Bilgi paylaşma platformuna evet, “tek el”den satın almaya hayır.