×
Paketler tamam faturayı kime keselim
Paylaş
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
İKTİSADİ kriz tüm dehşetiyle sürdürüyor ve insanlar işlerini kaybediyor. Krizin uzamasına ve derinleşmesine mümkün mertebe engel olmak için ülkeler ezber bozan önlemler alıyor. Bugüne kadar açıklanan önlemlerin parasal tutarı 15 trilyon doları geçmiş. Bu kadar önlem paketi açılmasına rağmen krizin artan şiddette devam etmesi akla şu soruları getiriyor:
1. Acaba bir adı da kapitalist olan serbest pazar ekonomisi çöktü mü? Krizin sonu böyle mi bitecek?
2. Bu durumda 1990’larda iflas eden komünist/sosyalist sistemin geri gelme ihtimali var mı?
3. Bu kadar önlem alınmasına rağmen, krizin hálá atlatılamamış olması, ekonomi biliminin yeteri kadar gelişmemiş olmasından mı kaynaklanıyor?
4. Açılan paketlerin bedelini kimler ödeyecek?
5. Çözümden en çok hangi kesimler yararlanacak? Bunun bedelin büyük bölümünü bu kesimler mi ödeyecek?
6. Devletler bu kriz çözme işine hiç karışmasa ne olurdu? Serbest pazar sisteminde var olduğu söylenen otomatik düzeltici mekanizmalar bu işi daha kolay çözemez miydi?
* * *
Önce krizin zihnimde netleşen resmini çizeceğim. Sonra da yukarıdaki soruları yanıtlayacağım.
1. Bu kriz, kapitalist sistemin sistemik bir krizidir. Yani bünyesel bir hastalıktır. Temel sebebi, insanların reel tasarruflarının daha fazla servet edinme arzularıdır. Buna "tasarrufu piyasadan daha iyi değerlendirmek" denir.
2. Birey için mümkün olan "az parayla, çok servet" yaratma modeli, toplum için imkánsızdır. Sayısal lotoyu herkes bilirse, kimse beş kuruş alamaz. Olayın özeti, budur.
3. Ustamız Hayek’in bir sözünü tekrarlayım. "İktisat, (yani serbest pazar düzeni) insan yapması değildir. Ama içinde insan vardır". İnsan yapması olmayan sistemler de çöker; ama yok olmaz. Sosyalizm insan yapmasıydı. Serbest pazar sistemi, tüm aksaklıklarına rağmen yaşayacaktır.
4. Kriz hükmünü icra edecektir. Alınacak önlemler, süreyi kısaltabilir, derinliği azaltabilir.
5. Önlemlerin temel amacı, krizin yarattığı insan acılarını azaltmak olmalıdır. Meselenin bu yanı krizin bitişinin sonrasına ertelenemez.
6. Alınan önlemler başarılı olsa da, olmasa da kriz bitecektir. Bedelin büyük kısmını halk gelecek yılların gelirinden ödeyecektir. Çünkü neticede krizin pençesinden kurtulan halk olacaktır. Zaten geliri de artacaktır.
7. Krizden çıkışın bedelinin önemli bir kısmını "para sahipleri" halen sahip oldukları nakit varlıkların değer kaybetmesiyle ödeyecektir. Çünkü kriz onlara yaramıştır.
8. Düzeltici mekanizmaların otomatik olmayanları, Merkez Bankası ve Hazine’dir. En az otomatikler kadar etkindir.
Son Söz: Devletsiz kapitalizmin yoktur.
2. Bu durumda 1990’larda iflas eden komünist/sosyalist sistemin geri gelme ihtimali var mı?
3. Bu kadar önlem alınmasına rağmen, krizin hálá atlatılamamış olması, ekonomi biliminin yeteri kadar gelişmemiş olmasından mı kaynaklanıyor?
4. Açılan paketlerin bedelini kimler ödeyecek?
5. Çözümden en çok hangi kesimler yararlanacak? Bunun bedelin büyük bölümünü bu kesimler mi ödeyecek?
6. Devletler bu kriz çözme işine hiç karışmasa ne olurdu? Serbest pazar sisteminde var olduğu söylenen otomatik düzeltici mekanizmalar bu işi daha kolay çözemez miydi?
* * *
Önce krizin zihnimde netleşen resmini çizeceğim. Sonra da yukarıdaki soruları yanıtlayacağım.
1. Bu kriz, kapitalist sistemin sistemik bir krizidir. Yani bünyesel bir hastalıktır. Temel sebebi, insanların reel tasarruflarının daha fazla servet edinme arzularıdır. Buna "tasarrufu piyasadan daha iyi değerlendirmek" denir.
2. Birey için mümkün olan "az parayla, çok servet" yaratma modeli, toplum için imkánsızdır. Sayısal lotoyu herkes bilirse, kimse beş kuruş alamaz. Olayın özeti, budur.
3. Ustamız Hayek’in bir sözünü tekrarlayım. "İktisat, (yani serbest pazar düzeni) insan yapması değildir. Ama içinde insan vardır". İnsan yapması olmayan sistemler de çöker; ama yok olmaz. Sosyalizm insan yapmasıydı. Serbest pazar sistemi, tüm aksaklıklarına rağmen yaşayacaktır.
4. Kriz hükmünü icra edecektir. Alınacak önlemler, süreyi kısaltabilir, derinliği azaltabilir.
5. Önlemlerin temel amacı, krizin yarattığı insan acılarını azaltmak olmalıdır. Meselenin bu yanı krizin bitişinin sonrasına ertelenemez.
6. Alınan önlemler başarılı olsa da, olmasa da kriz bitecektir. Bedelin büyük kısmını halk gelecek yılların gelirinden ödeyecektir. Çünkü neticede krizin pençesinden kurtulan halk olacaktır. Zaten geliri de artacaktır.
7. Krizden çıkışın bedelinin önemli bir kısmını "para sahipleri" halen sahip oldukları nakit varlıkların değer kaybetmesiyle ödeyecektir. Çünkü kriz onlara yaramıştır.
8. Düzeltici mekanizmaların otomatik olmayanları, Merkez Bankası ve Hazine’dir. En az otomatikler kadar etkindir.
Son Söz: Devletsiz kapitalizmin yoktur.
Paylaş
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
