Otogarlar

Otobüs, hem şehirler arasında, hem de şehir içinde yolcu taşıyabilen tek toplu taşıt aracıdır. Uçak, tren ve gemi, şehirler arasında yolcu taşımada otobüse göre daha rekabetçi olabilir. Metro ve benzeri yer üstü veya yer altı raylı sistemler, şehir içi toplu taşımacılıkta otobüsten daha ekonomik çözümler sunabilir. Ancak bu iki tür yolcu taşımacığı tek bir araçla çözümlemek gerekirse, otobüs en ekonomik olanıdır.

* * *

Taşıma ekonomisinde "taşınacak kütle ne kadar büyükse, taşıt aracı da o kadar büyük olmalıdır" diye bir kural vardır. Taşınacak olan kütle, ister yük ister insan olsun, bu kural değişmez. Büyük kütleler, küçük araçlarla; küçük kütleler, büyük araçlarla taşınırsa, taşıma ekonomik olmaktan çıkar. Yani kaynaklar israf edilir. Kaynak israfı halkın fakirlikten kurtulamaması demektir. Otobüs, hem şehirlerarası, hem de şehir içi insan taşımasına uygun olan teknik özellikleri yanında, taşıma kapasitesi itibariyle de "optimum" büyüklüktedir. Otobüsü, ekonomik olarak kullanmak için, şehirlerarası otobüslerin, şehir içinde yolcu indirip bindirmesine izin vermek gereklidir. Şehirler arasında yolculuk edenler, eğer uçakla seyahat etmişlerse, mecburen hava alanına inerler. Çünkü uçaklar şehir içine giremez. Hakeza, büyük yolcu gemileri de limanı olan bir şehirde tek bir iskeleye yanaşır. Trenler de şehir içinde yolcularını ancak belli istasyonlarda indirir. Bu yüzden şehirler arası yolculuk eden her kişi, aynı zamanda şehir içinde de yolculuk yapmaya mecburdur. Şehirler arası yolculuk maliyetiyle, şehir içi yolculuk maliyetinin toplamının kişi başına en aza indirilmesi için, şehirler arası yolculuk edenlerin bindikleri taşıttan, varacakları son adrese en yakın noktada inmeleri gerekir. Ankara’dan gelip, Beykoz’a veya Sarıyer’e gidecek bir yolcuyu, İstanbul’da Bayrampaşa otogarında otobüsten indirmek, hem zulüm hem israftır.

* * *

Büyük şehirlerde birden çok otogara ihtiyaç vardır. Mesela İstanbul’da en az 6 tane şehirlerarası otobüs terminali olması gerekir. Bundan daha da önemlisi bu terminallerin sayısı ne olursa olsun, mümkün mertebe şehrin içinde inşa edilmesi lazımdır. Pek tabii her otobüs terminali de şehir içi toplu taşıma sistemine eklemlenmelidir.

İstanbul’un Anadolu yakasında Harem mevkiinde bulunan otogarın kapatılıp, Küçükbakkalköy’de yeni bir terminal yapılacağını duyuyoruz. Küçükbakkalköy’de bir otogar inşa edilmesi herhalde uygundur. Ancak Harem otogarı faaliyetini kesinlikle sürdürmelidir. İstanbul’da denizle bağlantılı en az iki otogara ihtiyaç vardır. Yüz sene önce Haydarpaşa ve Sirkeci tren istasyonlarını deniz kıyısına kuran atalarımız, ulaşım planlamasında bizden bilgili ve uzak görüşlü imişler. İnsan hayran kalıyor.

(Otobüs terminalleri konusunu işlemeye devam edeceğim.)

Son Söz: Havalimanı olur, otobüs limanı olmaz.