Kepçeyi ver biraz da biz ölelim

Yemeğe katılanlardan biri, her içişte bir de “oh öldüm!” çekiyormuş. Hoca kafasını kaldırıp adama bakmış, ne görsün? Herkesin elinde kaşık varken, adam kepçeyle hoşafa dalıyor. Bunun üzerine dönüp adama “birader, şu kepçeyi ver; biraz da biz ölelim”.

* * *

Standard & Poor’s adlı uluslararası malî tahlil şirketi, dünya ülkelerini dış borca batıklık veya benim Türkçemle “binmiş bir borca, gidiyor acaba nereye” kıstasına göre derecelendirmiş. Bu listede Türkiye 26. sıradaymış. Bir an 26. sırada olmak iyi midir, kötü müdür, diye düşündüm. Bir cevap bulamadım. Raporun özetini gazetelerde okuyunca, bu listenin hesap yönteminde bir tuhaflık olduğu kanaatine vardım. Bunun üzerine kamu borcu, iç borç, dış borç, brüt borç, net borç, borcun milli gelire oranı gibi tanımlardan kim ne kastediyor, kim ne anlıyor diye internette bir gezintiye çıktım. Neticede listenin, tam bir kafa karıştırıcı olduğunu anladım.

* * *�

1. “Borca Batık/Borçla Yürüyenler” (Debt Ridden) listesinin ilk 10’u, kişi başına dünyanın en yüksek milli gelirine sahip olan ülkeleri.

2. Borca Batıklık listesinin giriş açıklamasında sadece “Borç”, listenin başında ise “Dış Borç” (Foreign Debt) yazıyor.

3. Dış borcun resmi tanımı ise Wikipedia’da “yabancı para ile ödenmesi gereken ve alacaklısı yabancılar olan ülke borcu” şeklinde yapılıyor.

4. Ülke borcu da, hem devlet hem de özel sektör borçlarını, hatta hane halklarının yurt dışı yerleşiklere (ikametgâh adresi yabancı bir ülke olan kişi ve kurumlara) olan borçlarını da kapsıyor.

5. Liste başı olan ABD’nin “yabancı para ile ödemesi gereken” ciddi bir borcu olduğunu sanmıyorum. Ben bugüne kadar Amerikan devletinin, Euro’lu veya Yen’li tahvil çıkardığını duymadım.

6. ABD, yıllardır cari açık veren bir ülke olduğu için, her ne kadar sadece kendi ulusal para birimi olan dolarla borçlanmış olsa bile, netice itibariyle yabancılara borçludur. Bu gerekçeyle ABD’nin borcunun önemli bir kısmı “dış borç”tur denebilir. (Tanıma aykırı)

7. Borca Batık ülkeler listenin 4. sırasında Almanya var. Yani “Borca Batık” veya borçla yürüyen ifadelerinin imâ ettiği hiçbir anlamda, Almanya böyle bir listede yer alamaz. Almanya, kişi başına milli geliri, ihracatı, cari işlem fazlasıyla dünyanın “bir numaralı ekonomisidir”.

8. Almanya, yıllardan beri her sene 200 milyar dolar civarında “cari işlem fazlası veren” yani tasarruf ihraç eden yani “borç veren” bir ülkedir. Böyle bir ülkenin, dış alacakları dış borçlarından fazladır.

9. Aynı listede Almanya gibi tasarruf ihraç eden Hollanda 5’inci, Japonya 9’uncu sıradadır. Bu ülkelerin de net “dış borcu” olamaz. Listeyi hazırlayanlar biz “net” demedik; bu, “brüt” dış borç listesidir derlerse, kabahatlerinden büyük mazeret söylemiş olurlar.

* * *

Almanya, Japonya veya Hollanda gibi cari işlem fazlası verip “borca batık” sayılacaksak, verin şu kepçeyi biraz da biz ölelim de sıramız yükselsin.

Son Söz: Hatalı ifade, İngilizce yazılsa da, hatalıdır.