Avrupa Birliği casino değildir

Bu filmde Russell Crowe “Oyun Kuramı”nı (Game Theory) popüler hale getiren Nobel İktisat ödülü sahibi matematikçi John Nash’i canlandırmıştı. Bu müthiş film 4 Oscar ödülü almıştı. Ülkemizde de çok sevilmişti. Bu film sayesinde “Game Theory”yi duymayan kalmamıştı.

GAME THEORY

İngilizcede “play”, “game” ve “gamble” diye üç kelime ayrı mevcuttur. Bunların karşılığı olarak Türkçede yalnız iki sözcük vardır. “Oyun” ve “kumar”, “Play” kelimesi “oyun” olarak tercüme edilebilir. “Gamble” da kuşkusuz “kumar”dır. Pekiyi “game”in Türkçesi nedir? Oyun mu, kumar mı? Benim köşenin adı “Oyunun Kuralı”dır. Bunun İngilizcesi “Rule of the Game”dir. Ben bu sütun başlığını seçerken, iktisadi hayat denilen “game”in karşılığı olarak “oyun” dedim. Aslında hayat, ne çocuk oyunudur, ne de kumar; o bir “game”dir.

OYUN KURAMI

Oyun Kuramı, insanların her ihtimali hesaba katıp, iyice düşünüp taşınarak, akıllı (iktisadi) bir karar aldığını zannederken, çoğu kez akılsız bir karar alıp, gayri iktisadi (aptalca) davranışa nasıl sürüklenebileceğini anlatır. Oyun Kuramı, ilk olarak şunu kafalara çakmaya çalışır. Hayat “Toplamı Sıfır Olan Oyun” (Zero Sum Game) değildir. Yani hayat, kumarbazların birbirini üttüğü, kayıp ve kazançlar toplamının sıfır olduğu pokere benzemez. Öyle olduğu sanılırsa, kimse kimseyle işbirliği yapmaz ve günün sonunda herkes zararlı çıkar. Herkes karşısındakinin kuyusunu kazmaya kalkarsa, karşısındakini de kendisi için mezar kazmaya teşvik etmiş olur.  �

KÖR İLE KÖTÜRÜM

Vücudu kuvvetli bir körle, gözleri keskin bir kötürüm susuz kalmışlar. Kör, pınara giden yolu göremediği için dolanır durur ve suyu bulamazken, kötürüm de yolu görür ama yürüyemediği için suya varamazmış. Bacakları kuvvetli kör, gözleri gören kötürümü sırtına alsa suyu bulacaklar. Ama onun kârı, benim zararımdır diye düşünmeye şartlandıklarından işbirliği kuramayıp, susuzluktan kıvranır durmuşlar. Ta ki; işbirliği yapmayı akıl edinceye kadar. Oyun Kuramı’nda, işbirliği yapılamaması haline “Kaybet-Kaybet” köşesine sürüklenmek, işbirliği yapılması haline ise “Kazan-Kazan” köşesine gitmek denir.   �

YUNANİSTAN’IN KÂRI, ALMANYA’NIN ZARARI DEĞİLDİR

Yaygın ve abonesi bol söyleme göre, Alman halkı ve saz arkadaşları yani “Cari Açığı” olmayan AB ülkelerinin halkları, Yunanistan’ı veya zora giren diğer AB üyelerini, içine düştükleri “dış borç” batağından biz niye kurtaralım diyormuş. Niçin Alman vergi mükellefleri hovarda Yunanlıların taverna hesabını ödesin? Bu cümlenin mantıksal türevi şudur: Yunanistan kurtarılmazsa, Alman halkı hiçbir külfet yüklenmeyecektir. Bundan daha yanlış bir durum tespiti ve gelecek tahmini olamaz. Bırakın kötü tahvillerinin, tam batık hale dönüşmesinin maliyetini, Alman sanayisinin çarkları nasıl dönmeye devam edecek acaba? Almanya yılda 1.4 trilyon dolar ihracat yapıyor ama bunun yarıdan fazlası AB içinedir. Euro krizi sonucunda müşterilerin alım gücü düşerse Almanya’nın milli geliri azalmaz mı?
Son Söz: O çok kazandı diye dertlenme, sen kendi kazancına bak.�