Araç muayene işkencesi

Bu işin bir türlü fenne, hukuka, iktisada ve bilhassa insana saygılı olarak yapılamamasının sebebi tektir. Bu sebep, kamunun arz kısıtlaması yaratabildiği her faaliyetten "rant" çıkarma tutkusudur. Pek tabii rant denince akla esas olarak imar rantları gelir. İmar izinleriyle oynayarak yaratılan rantlar, rantı yaratan kamu kuruluşu, bu kuruluşun yetkilisi ve rantı nakde çeviren kişiler arasında bölüşülür. Türkiye’de ekonomik faaliyetin gayri iktisadi hale gelmesinin temel sebebi hep bu "rant yaratma-rant avlama" tutkusudur. Rant tasarımcıları işi o kadar ilerletmişlerdir ki; rant kapıları kapansa, neredeyse ekonominin çarkları dönmeyecektir.
Gelelim araç fenni muayenesi tekeline. Bilindiği gibi fenni muayene, eskiden Karayolları’nın tekelindeydi. Yani serbest çalışan doktorlar ameliyat yapabiliyor ama yetkili teknik elemanlar fenni muayene yapamıyordu. Karayolları da artan araç sayısına göre muayene kapasitesini genişletmiyordu. Çareyi hizmeti sulandırmakta bulmuştu. Yani fenni muayene yapılmadan, araçlar fenni muayenesi yapılmış gibi davranılıyordu. Yapılan iş vergi kontrolü ve çalıntı araç yakalamaya dönmüştü. Bu işi özelleştirmek vacip olmuştu. Yapılması gereken bir yönetmelik yayınlayarak, fenni muayene hizmeti sunmak isteyenlerin tabi olacağı şartları ilan etmekten ibaretti. Bu şartnameye uygun istasyon açan her girişimciye, Karayolları tarafından bir yetki belgesi verilecekti. Böylece fenni muayene hizmeti serbest piyasa kurallarına göre üretilecekti. Ama öyle olmadı. Özelleştirme fikri ortaya atılır atılmaz, kafalar hemen bundan nasıl rant çıkar diye çalışmaya başladı ve bir fenni muayene tekeli tasarlandı. Bu tekelin rantı da ihaleyle satıldı. Bugün çekilen eziyetin ve yaratılan zararın kaynağı bu düşüncedir. Fenni Muayene Tekeli İstanbul’da dağ başlarında 12 istasyon açmıştır. Araçlar bu istasyonlara ulaşmak için en az 50 km yol yapıp benzin yakmaktadır. Komisyonculara 100 lira vermeyen araç sahipleri bizzat uzun kuyruklarda beklemek zorundadır. "Çünkü her rant, her zaman, halkın sırtına binen bir yüktür."

1-Fenni muayene tekeli derhal kaldırılmalıdır. İstasyon açma serbest bırakılmalıdır. Yetkilendirme ve denetim Karayolları teşkilatı tarafından yapılabilir.

2-Otomotiv şirketlerinin açtığı servislerin hepsi, fenni muayene yapabilir. Bunlar derhal devreye alınmalıdır.

3-Türkiye’deki oto sanayi sitelerinde binlerce muayene istasyonuna yetecek teçhizat ve teknik elemen vardır.

4-Devlet vergisini ve tekel de ödediği rant bedelini yetkili istasyonlarda satılan bandrolle tahsil edebilir.

Son Söz: Rantla, milli geliri artmaz; dağılımı değişir.