Artan eklem ağrılarının sebepleri

Fotoğraf: Buse ÇELİK – DHA

Çocuklardaki eklem ağrılarının sebebi boy uzaması mı yoksa altında yatan başka sebepler mi? Yetişkinlerde yapılmaması gereken hareketler neler? Nasıl beslenmeli?

Buyrun detayları beraber okuyalım

Biraz sizi tanıyalım, Yaman Sarpel kimdir?

1958 yılında İzmir’de doğdum, gençliğim çok sevdiğim bu kentte geçti. Daha sonra Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesini bitirdikten sonra hep hayalini kurduğum İzmir’de yaşayacağımı düşünürken 1987 yılında kendimi birden Adana’da buldum ama geçen 28 yılda Ege sevgimi yitirmeden tam bir Adana bağımlısı oldum. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesinde Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanlık eğitimimi yaptıktan sonra akademik çalışmalara başladım. Yurt dışında çeşitli ülkelerde çalışma şansını buldum. 2005 yılında Profesör oldum. 1991 yılından bu yana Spor Yaralanmaları, Artroskopi ve Diz Cerrahisi ile ilgilenmekteyim.2008 yılında Ortopedia Hastanesini kuruluşunda yer almak ve burada çalışmak için Üniversiteden ayrıldım.

Son zamanlarda sıklaşan diz ve eklem ağrılarının sebebi nedir?

Bunun birçok nedeni var.Geçmişten günümüze baktığımızda eklem ağrılarının sürdüğünü ama günümüzde insanların bu konuda daha duyarlı olduklarını görüyoruz.Tanı ve tedavi kriterlerinin değişmesi ve ilerlemesi, kaliteli yaşam beklentisi göreceli olarak artış varmış gibi bir tablo oluşturuyor. Buna karşın ortalama yaşam süresinin uzaması, obezite ve spor aktivitelerinin artması nedenler arasında sayılabilir.

Menisküs yırtılmasını hep tenisçiler, futbolcular yaşar diye bilinirken artık ev kadınlarının da yaşadığı bir sorun haline geldi. Neden?

Evet, genelde sporcularda ve gençlerde spor travmaları sonucunda yırtık olur. Ev hanımlarında ise dizin hatalı kullanımı sonucunda yırtıklar oluyor. Özellikle kilo ve dizin aşırı zorlanması,çömelme yırtıklara en büyük neden. Daha çok 40 yaş ve üstünde oluşmaktadır.

Nasıl oturmalıyız, nasıl kalkmalıyız? Hatta nasıl beslenmeliyiz?

Alçak yerlere oturmak, buradan kalkmak… Çömelmek dize kilonun çok çok üstünde yük binmesine neden oluyor. Bu yüzden özellikle orta yaş ve üstünde bunlara dikkat etmek gerekir. Beslenme direk olarak diz sağlığını etkilemese de sağlıklı beslenmenin ve fazla kiloya karşı önlem almanın faydaları yadsınamaz.

Kemik suları ve ilikler gerçekten faydalı besinler mi? Her yaş grubuna etkisi var mıdır?

Günümüzde kanıta dayalı tıp önem kazanmıştır. Bu konuda da kanıtlanmış net veriler olmamakla birlikte kemik suyu ve iliği içerdiği zengin mineraller ve besleyici ve destekleyici ürünler dolayısıyla faydalıdır denilebilir ama mucizeler beklemek hata olur.

Bir ara Ortopedia olarak “Çoçuklar zıplasın” kapmanız vardı. Ama Taşköprü engeline takıldı, Neydi amaç?

Aslında bu proje çocuklara ve halka kemik ve kas sağlığı için zıplamanın dolayısı ile sporun faydaları konusunda mesaj vermek içindi. Bu konuda yerel yönetimlerden de destek alınmıştı. Taş köprüde sıçramanın zararlı olabileceği söylenince bu etkinlik başka yere kaydırılmıştı. Ancak istememize rağmen daha sonra tekliflerimiz yanıtsız kaldığı için yapamadık. Her sene devamını planladığımız bu etkinlik bize destek olunursa her sene yapılabilir. Biz hazırız.

Bazı doktorlar “merdiven çıkmak sağlıklı, asansör kullanmayın” derken bazı doktorlar da aksine“kesinlikle merdiven çıkmayın” diyor. Hangisine uymalı.

Merdiven çıkmak dize kilonun 7 katı yük bindirir. Kilolu kişilerin merdiven çıkması hele de kas gücü zayıfsa dizde ciddi sorunlara ve ağrılara neden olabilir. Onun için benim önerim özellikle de belli bir yaştan sonra merdivenden kaçınmak yönünde. Ancak genç aktif kas gücü yerinde ve diz problemi olmayanlar tabiî ki rahatlıkla merdiven çıkabilirler. Bence merdiven yerine düz yolda yürüyüş yapmak diz sağlığı açısından daha faydalıdır.

Hangi hareketler kesinlikle yapılmamalı?

Günlük yaşantıda herkesin kendi dizini iyi tanıması gerekiyor. Kiloya dikkat etmek, diz çevresi kasları güçlü tutmak önemlidir. Dizde ağrı yapan hareketlerden kaçınmak gerekir. Bu kişiden kişiye değişebilir. Ancak merdiven çıkmak ve çömelmek özellikle de fazla kilolu kişilerin kesinlikle yapmamaları gereken hareketlerdir.

Mesela dizlerden gelen sesler tehlikelimidir? Eğer dizden sesler geliyorsa ne yapmak lazım?

Dizden gelen her ses önemli değildir. Bunun fizyolojik nedenleri olabilir.Ağrılı sesler önemlidir. Sesle birlikte dizde takılma, kilitlenme şişlik varsa araştırmak gerekir.

Eklem yerlerindeki kireçlenmenin sebepleri nelerdir? Önlem almak için ne yapmak gerekir?

Eklemdeki kireçlenmenin karşılığı kıkırdak hasarıdır. Bunu genetik nedenleri olabildiği gibi, eklem içi kırıklar, bağ yaralanmaları, tedavi edilmemiş ihmal edilmiş diz travmaları ve romatizmal hastalıklar sayılabilir. Fazla kilolar dizde geri dönüşümsüz hasarlar bırakabilmektedir. Alınabilecek en önemli önlem fazla kilolardan kurtulmak ve dizleri aşırı zorlamadan yaşamaktır.

Artık herkesin bildiği ve birçok insanın kullandığı balık yağlarının (Omega 3) faydası var mı?

Daha önce de söylediğim gibi bu tür gıda takviyelerinin faydası net olarak kanıtlanmamıştır. Sadece faydası olduğu söylenmekte, hastalar fayda gördüklerini ifade etmektedirler. Aşırı dozlara kaçmadan kullanılabilir. Ama bir çözüm değildir.

Peki, çocuklarda büyüme ağrısı var mıdır? Mesela çocuğun bacakları ağrır anne “Boyu uzuyor ondan” der. Doğru mudur?

Aslında çocuklarda büyüme ağrısı denen bir ağrı tipi yoktur. Ancak bazı çocuklarda gece ağrıları olabilmektedir. Bunun altında yatan nedenler sıralandığında; Romatizmal hastalıklar, kas ağrıları, esnek eklem yapısına bağlı ağrılar(Düztabanlık), büyüme kıkırdağı hastalıkları(Topuk, diz ve kalçada sık), eklem kıkırdak hastalıkları, enfeksiyonlar, psikolojik nedenler ve bazı tümörler ağrı yapabilirler.

Son olarak eklemek istedikleriniz?

Diz eklemi vücudumuzun en çok hareket eden ve yüke maruz kalan eklemlerinden biridir. Diz travmaları günümüzde artık çok küçük yaşlarda da görülmektedir. Sağlıksız koşullarda yapılan spor, hatalı spor dalı seçimi, antrenmansızlık, ısınmadan spor yapma yaralanmalara neden olmaktadır. Spor dışındaki diz hastalıklarında da bilinçsiz beslenme sonucunda oluşan fazla kilolar ve bu kilolarla hatalı diz kullanımı sorumludur. Lütfen dizlerimizi koruyalım. Dizlerimiz bize her yaşta lazım…