Sağlık

Gündüz TEZMEN

Sigara kalbi neden etkiler?

Kalp ve damar sistemi açısından risk taşıyan faktörleri zaman zaman ele alarak inceliyorum. Çok yaygın ve ciddi bir sorun olduğu için ne kadar sık ele alınsa o kadar yararlı olduğu kanısındayım. Bugünkü yazımda gerek kalp ve damarlar ve gerekse akciğerler açısından önemli olan sigaranın verdiği zararlar konusuna değineceğim.

Yapılan araştırmalar sigara dumanında, sağlık açısından zararlı yüzlerce madde bulunduğunu ortaya koydu. Bunlar vücudun değişik organlarına zarar verir. Çoğu kanser riskini arttırır. Kalp-damar sistemi açısından özellikle etkili olan iki madde, nikotin ve karbonmonoksittir. Nikotin, sigaranın alışkanlık yaratmasını sağlayan maddedir. Kalp atışlarını hızlandırır, tansiyonu yükseltir, ayrıca kanın pıhtılaşması riskini arttırır. Karbonmonoksit, bütün yanma olaylarında ortaya çıkan zehirli bir gazdır. Yanan tütünden çıkan karbonmonoksit, sigara dumanıyla ciğerlere, oradan da kana karışır, kanın oksijen taşıma kapasitesini düşürür. Böylece nikotin kalbin işini ve dolayısıyla oksijen ihtiyacını arttırırken, karbonmonoksit de kalbe gelen ve onun yaşaması için gerekli olan oksijeni azaltır, yani zarar iki taraflıdır.

Sigara içmenin riski nedir?

Sigara alışkanlığı, akciğer kanseri ve kalp hastalıkları başta olmak üzere birçok hastalığın ortaya çıkma ihtimalini büyük oranda arttırır. Bu hastalıkların çoğu sağlığı ciddi derecede etkilerken, bazıları da öldürücü olabilmektedir. İngiltere’de yapılan incelemeye göre, günde 20 sigaradan fazla içen tiryakilerin %40’ı, daha emeklilik yaşına gelmeden ölmektedir. Oysa sigara içmeyenlerde bu oran %15’dir.

Kadınlar da en az erkekler kadar risk altındadır. Sigara içen kadınların sayısı arttıkça, sigaranın yol açtığı hastalıklar kadınlarda daha sık görülmeye başlanmıştır. 35 yaşın üzerinde ve doğum kontrol hapı kullanan kadınlardan sigara içenlerde, kalp hastalığı riski çok yüksektir.

Özellikle gelişmiş ülkelerde, kamuoyuna yansıyan bu sonuçlar, insanları sigaranın tehlikeleri konusunda daha bilinçlendirdi ve her gün birçok insan sigarayı bırakmaya başladı. Sigarayı bırakanların değişik nedenleri de olabiliyor. Bazıları kötü koku, kimisi fiyatlara gelen zamlar, bir kısmı sigara içmeyenlerin baskısı gibi nedenler ileri sürüyorlar. Ancak en önemli etken, sigaranın sağlığa yaptığı zararların tartışılmaz bir şekilde ortaya konmasıdır. Sigara, damar sertliği, kalp krizi, akciğer kanseri, kronik (müzmin) bronşit, boğaz tahrişi, gırtlak kanseri, ülser gibi birçok amansız hastalığa neden oluyor.

Sigaranın zararı, yanındakini de etkiliyor

Sigaradan iki tür duman çıkar. Birincisi sigaranın içinden ve varsa filtresinden süzülüp geçen duman, ikincisi ise, yanan sigaranın ucundan çıkıp havaya karışan duman. Filtre tamamen önlemese bile zararlı maddelerin bir kısmını tutar. Oysa sigaranın ucundan havaya karışan duman süzülmediği için çok daha tehlikelidir. Uzun süre bu dumana maruz kalanlar da büyük risk altındadır. Sigara içilen evlerdeki çocuklarda bronşit ve zatürre gibi akciğer hastalıkları çok daha sık görülür. Bu çocuklar akciğer kanseri açısından risk altında kaldıkları gibi, ileride sigara içmeye daha eğilimli olurlar.

Bırakmanın faydaları

Zararın neresinden dönülürse kárdır. Sigarayı bırakınca sağlığı tehdit eden riskler büyük oranda azalır. Nikotinin bağımlılık yaratıcı etkisi yüzünden sigarayı bırakanlar bir süre huzursuzluk ve rahatsızlık duyabilirse de birkaç hafta sonra büyük kazançlar elde etmeye başlarlar. Sadece zinde hissetmek değil, bir yılın sonunda kalp hastalığına yakalanma riskinin büyük oranda düşmesi, akciğer kanseri ihtimalinin azalması gibi önemli avantajlar elde edilecektir. Sigara içmemeyi sürdürmekle, hayatı boyunca hiç sigara içmemiş kişilerin sahip olduğu avantaja yaklaşmak mümkün olabilmektedir. Sigarayı bırakmış bir kişi kendini zinde ve mutlu hissetmenin yanısıra, yediği yemekten başlayarak herşey daha zevkli gelmeye başlayacaktır.

Bırakmak için ipuçları

1- Bırakmak için kesin bir gün belirleyin ve o gün sigarayı terkedin.

2- Bıraktığınızı herkese söyleyin. Çevrenin sizi sigarayı bırakmış bir kişi olarak tanıması, iradenize destek olacaktır.

3- Sigarayı birden bırakmak cesaretiniz yoksa, belirli süreler için (3 gün, 5 gün gibi) bırakma kararı alın ve süreyi her seferinde uzatın.

4- Sigarayı en çok istediğiniz anları belirleyin ve o anlarda tesbih, örgü, dikiş ve hobiler gibi şeylerle oyalanın.

5- Sigaradan yaptığınız tasarrufu nerelere harcayacağınızı planlayın.

6- Kendinizi sigarayı bırakmış değil, içmeyen bir kişi olarak tanıtın.

7- İçmek istediğinizde, ilk günlerdeki zorlukları ve başarınızı düşünün.

8- Bırakmadaki ilk deneyiniz başarısız olursa, yılmayın tekrar deneyin.

9- Size yardımcı olabilecek yolları araştırın. Nikotin flasterleri, çikletleri, grup tedavileri, hipnoz ve akupunktur gibi olanakları doktorunuza danışın.