Sağlık

Gündüz TEZMEN

OKUR MEKTUPLARI

Doğum kontrol hapı

27 yaşındayım. 2 yıldan beri doğum kontrol hapı kullanıyorum. Bu ilaç benim kilo almama neden oldu. Ayrıca ara sıra mide bulantısı da yapıyor. Bunların dışında önemli bir yan etkisi olabilir mi? Uzun süre kullanabilir miyim? İlacı bıraktıktan kaç gün sonra hamile kalma tehlikesi var?

N. K. / GİRESUN

Kilo alma, doğum kontrol hapı kullananların en sık şikayet ettikleri yan etkilerdendir. Bunun dışında, sizin de değindiğiniz bulantı gibi önemsiz yan etkiler, birçok ilaçta görülebilir. Doğum kontrol haplarının en çok dikkat edilmesi gereken yan etkisi, toplardamar hastalığı olanlardaki olumsuz etkisidir. Önemli boyutta varisleri olanlar ya da daha önceden tromboflebit gibi, toplar damar tıkayıcı hastalıklardan birini geçirmiş olanlar, eğer doğum kontrol hapı kullanmak zorunda iseler, çok dikkatli olmalıdır. Doğum kontrol hapının etki edebilmesi için düzenli kullanılması gereklidir. Eğer bir gün hapın kullanılması unutulursa, hatırlandığı zaman hemen içilmeli, iki gün üst üste ilaç alınmazsa da o ay ilacın korumayacağı varsayılarak, diğer yöntemlerle korunulmalıdır. Bilindiği gibi, bir kadının hamile kalma günleri, iki adet kanaması arasında geçen sürenin ortalarına rastlayan günlerdir. İlaç alınması unutulursa, hamile kalma riski sadece o gün için geçerli değildir. İlacın yumurtalıklar üzerindeki baskılayıcı etkisi ortadan kalkacağı için, bir süre sonra yumurtalık yeni bir yumurta hücresi üretecektir ve bugünde de cinsel birleşme olursa, hamile kalma ihtimali belirir.

Doğum kontrol hapı kullanımında sıklıkla yapılan hatalardan biri, sadece cinsel birleşme yapılan günlerde kullanılmasıdır. Böyle kullanıldığı zaman hiçbir koruyucu etkisinin olmayacağı bilinmelidir. Hap her ay düzenli olarak kullanılmalıdır. Ara verilen günlerde adet kanaması olur ve yeni bir kutu ilaca başlanır. Hamile kalınması istenilmediği taktirde çok uzun süreler için ilaç kullanılabilir.

Hamile kalmak isteyenler ilacı bırakacaklardır. Ancak, ilacı bırakır bırakmaz, o ay içinde hamile kalmayanlar da olabilir. Yumurtalıkların uzun süre baskılanması, bazen ilacın bırakıldıktan sonra da yumurtalıkların geçici bir süre için çalışmamasına neden olabilir. Eğer bu süre çok uzun olursa, yumurtalıkları uyarıcı ilaçlar kullanarak hamile kalınılabilir.

Dış gebelik

Ben yeni evli bir genç bayanım. Bir yılda iki kez dış gebelik geçirdim. Bu konuda yeterli bilgi edinemedim. Bildiğim kadarıyla tehlikeli bir durum. Dış gebelik oluşması cinsel ilişki şekliyle mi ilgili? Önlemek için neler yapılabilir?

B. BULUT / İSTANBUL

Normal bir gebelikte cenin, rahim ya da diğer söyleniş şekliyle döl yatağının içinde yerleşerek gelişir. Eğer cenin döl yatağının içine değil de, başka yerlere yerleşirse, bu duruma dış gebelik adı verilir. Cinsel birleşme sırasında, vajinaya (döl yoluna) boşalan spermler, hareketli yapıları sayesinde rahim içine, yumurta kanallarına (tüplere) ve yumurtalıklara kadar ulaşır. Eğer bu arada kadın yumurtlamışsa, spermlerden biri bu yumurtayı döller. Bu arada hormonların etkisiyle döl yatağının endometrium adı verilen iç zarı gelişerek cenini besleyecek bir yapı kazanır. Döllenmiş yumurta bu zara yerleşerek, normal bir gebeliği oluşturacak şekilde gelişmeye başlar. Döllenmiş yumurta, çeşitli nedenlerle rahim içine ulaşamayabilir. Bunun yerine tüplere, yumurtalıklara ya da karın boşluğuna yerleşerek gelişebilir. Dış gebelik oluşmasında cinsel birleşme şeklinin hiç etkisi yok. Daha çok tüpleri daraltan hastalıklar rol oynuyor. Daha önceden geçirilmiş, tüp ya da yumurtalık iltihapları, kürtajlar bu yönde etkili olabilir. Normal gebeliklerde cenin geliştikçe, rahim de geliştiği için bir sorun olmaz. Oysa tüplerde ya da vücudun başka kısımlarında gelişen cenin, bu bölgelerin yapısı bu gelişmeye izin vermediği için, organlarda yırtılma gibi sonu ölümle sonuçlanacak bir tabloya neden olabilir. İşte bu nedenle, dış gebelik teşhis edilir edilmez ameliyatla çıkartılması gerekir. Dış gebeliğin ilk belirtileri, gebelik nedeniyle adetlerin kesilmesinden kısa bir süre sonra karnın alt kısımlarında bıçak batar gibi, ya da kramplı ağrılar olmasıdır. Şiddetli ağrılardan sonra kanama, genellike dış gebeliğin yırtılma ile sonlandığını düşündürür ki çok kısa zamanda cerrahi girişim yapılmazsa, öldürücü bir durumdur. Günümüzde teşhis olanaklarının gelişmesiyle, dış gebelikler başlangıçta teşhis edilebildiği için artık eskisi kadar risk taşımamaktadır.