Sağlığın geleceğini şekillendiriyor

Hayatımızı kolaylaştırdığını düşünenlerin yanı sıra yapay zekânın gelecekte nasıl bir güce ulaşacağıyla ilgili kaygılananlar da var. Bu tartışma süredursun sağlık alanında geleceği yapay zekâ şekillendirmeye başladı bile. Geçen hafta yapılan Future Health Care İstanbul buluşmasında yapay zekâ birçok oturumda konuşuldu. Benim moderatörü olduğum oturumsa direkt ‘Yapay Zekâ ve Sağlığın Geleceği’ başlığını taşıyordu. Türkiye’den iki genç girişimci olan Yesil Science kurucusu doktor Yusuf Yeşil ve Albert Health kurucu ortağı ve CEO’su mühendis Recai Serdar Gemici oturumun konuşmacılarıydı. Yapay zekâyı sağlık alanında nasıl kullandıklarını anlattıkça dinleyiciler olarak hepimiz daha da heyecanlandık.

Yaşam süresi uzadığı için kronik hastalıklarla daha çok karşılaşıyoruz. Sağlık personelinin sayısındaki artış, hastalardaki ve hastalıklardaki artışa yetişemez hale geldi. Üstelik sağlık hizmetlerine talep sadece gelişmiş şehirlerle sınırlı değil. Yolu kapanan bir köydeki insanların da sağlık hizmetlerine aynı standartta erişmesi gerek. Yapay zekâ hem sağlıkçıların üzerindeki iş yükünü azaltmak hem de nerede yaşarsa yaşasın herkesin aynı kalite ve standartta sağlık hizmetine erişiminin sağlanması için bir fırsat sunuyor. Sağlıkta fırsat eşitliği yapay zekânın önemli bir özelliği.

Aynı zamanda doktorlara karar süreçlerini hızlandırması açısından da avantaj sağlıyor. Örneğin bir MR görüntüsünün yorumlanması bazen saatler veya günler alabiliyor. Oysa yapay zekâ bunu saniyeler içerisinde gerçekleştirebiliyor.

Hastaların kendi sağlıklarını doğru yönetebilmeleri açısından da olanaklar sunuyor. Özellikle kronik hastalıkları olan kişiler için belirgin faydaları olan mobil uygulamalar var. Almanya’da doktorlar ilaç gibi mobil uygulamaları hastalara reçete etmeye başladı bile. Hatta bu uygulamalar hastalar için ücretsiz, devlet tarafından finanse ediliyor. Örneğin diyabeti olan bir kişi hastalığını takip edebilmek, hastalığının ilerlemesini önlemek ve o hastalıkla kaliteli yaşamak için bu uygulamalardan yararlanabiliyor. Bunların yanı sıra tedavide de olumlu etkileri konuşuluyor. Sağlıkla ilgili tüm bilgilerimizi aynı anda işleyebildiği için genel doğrulara uygun tedavi seçenekleri yerine direkt o kişiye özel bir tedavi planı önerebiliyor. Örneğin kanser hastalarında çok farklı tedavi seçenekleri arasında hasta için genetik özellikleri gibi tüm faktörleri dikkate alarak en uygun tedavinin hangisi olduğu konusunda yol gösterici olabiliyor. Ayrıca potansiyel ilaçların geliştirilmesi için gereken araştırma-geliştirme süreçlerinin ciddi şekilde kısalması da yapay zekâyla mümkün hale geldi. Çünkü aynı anda binlerce molekülün etkisini farklı durumlar için değerlendirebiliyor.

Risk analizi yapıyor

Koruyucu sağlığı odağına alarak hastalıkların önlenmesi konusunda da etkin rol üstlenmeye başladı yapay zekâ. Hastalıklar artık devletlerin sağlık sistemleri için ciddi maliyete yol açıyor. Ancak mevcut sağlık sistemlerinin işleyişi bu düzeni değiştirmeye uygun değil. Çünkü doktorla genellikle hasta olunca karşılaşabiliyoruz. Oysa hastalıkların oluşmaması için hasta olmadan bazı alışkanlıkları kazanmak gerekiyor.

Yapay zekâ kişilere beslenme, uyku, egzersiz gibi sağlıklı yaşam alışkanlıklarını kazandırmada itici bir güç oluşturabiliyor.

Ayrıca kişideki mevcut semptomlardan yola çıkarak bir sorun ciddi bir hastalığa dönüşmeden kişiyi uyarıp doktora yönlendirebiliyor. Bunu bazen risk analizi yaparak hiçbir belirti ortaya çıkmadan bile başarabiliyor. Dr. Yusuf Yeşil “Boğaz enfeksiyonlarında antibiyotik kullanıp kullanmamamız gerektiğini hastalar çok merak ediyor. Bunun için geliştirdiğimiz bir algoritma vardı. Bu sayede hasta boğazının fotoğrafını çekiyor, semptomlarını giriyor ve antibiyotik kullanımını gerektiren bir durum var mı, doktora gitmesi gerekiyor mu gibi sorulara yapay zekânın değerlendirmesiyle cevap verebiliyoruz. Ancak yapay zekâ kendiliğinden öğrenmiyor, biz ona verilerle öğretiyoruz. Dolayısıyla verilerin hatalı girilmesi veya küçük bir örneklemden alınan verilerin genellenmesi hastalar için yanlış sonuçlara da yol açabilir” diyor.