Çocuklar için fitoterapi

COVID-19 pandemisi başladığından beri ilk defa bu kadar çok çocuğun hasta olduğunu görüyorum. Eczaneme, yazılan reçeteleri almak için gelen telaşlı anne-babaların çoğu “Çocuğumuz hiç bu seneki kadar hastalanmadı” diyor. Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı Dr. Ömer Saltan da son dönemde çocuklarda üst solunum yolu hastalıklarında çok ciddi bir artış olduğunu söylüyor. Viral enfeksiyonların biri biterken öteki başlıyor. Influenza, adenovirüs, RSV, COVID-19 son dönemde çocuklarda en sık görülen virüsler.

Çocuklarda virüse karşı ilk adım bağışıklığı güçlendirmek olmalı.

Tabii geçirilen her enfeksiyon çocuğun direncini düşürüyor. Bu nedenle de çocuklar yeni enfeksiyonlara daha yatkın oluyor. Bu enfeksiyonlar bazen virüslerin üzerine eklenen bakterilerle de olabiliyor. Son dönemde en yaygın olanlardan biri de ‘A grubu beta hemolitik streptokok’. Bakteri kaynaklı enfeksiyonlarda antibiyotikle tedavi gerekli olsa da viral olanlarda antibiyotik kullanmak çok yanlış bir tercih. Çünkü hem virüsler üzerinde hiçbir etkisi yok hem de çocuğun iyi florasını yok ederek bağışıklık sistemini zayıflatıyor.
Fitoterapi alanında da uzman olan Dr. Ömer Saltan “Antibiyotik kararı ameliyat kararı kadar ciddiye alınmalı” diyor. ‘Ateşi çıkıyorsa veya hastalığı çok uzuyorsa antibiyotik kullanmak gerekir’ şeklindeki kalıplaşmış inançların yanlış olduğunu söylüyor. Son dönemde çocuklarda görülen üst solunum yolu enfeksiyonlarının daha çok virüslerden kaynaklandığının ve doğal tedavilerin ön planda tutulması gerektiğinin altını çiziyor.

Doğal destek

Çocuklarda virüslere karşı ilk adım bağışıklık sistemini güçlendirmek. Çocukta D vitamini, demir veya çinko gibi herhangi bir vitamin veya mineral eksikliği varsa önce onu yerine koymak gerekiyor. Ardından çocuklarda kullanılabilecek fitoterapi ürünlerine geçiliyor. Dr. Saltan karamürver şurubu, Afrika sardunyası kökü ekstresi, ekinezya, kuşburnu ekstresinin bağışıklık sistemini güçlendirdiğini söylüyor. Çocuklarda hastalığa bağlı semptomları gidermede de sentetik ilaçlar yerine bitkilerden yararlanabiliyoruz. Örneğin Dr. Saltan öksürüğü olan çocuklarda kekik veya duvar sarmaşığı ekstresini güvenle kullandıklarını anlatıyor.
Tabii bu noktada doğru ürün seçimi çok önemli. Dr. Saltan “Aktardan bir şey alıp, kaynatıp suyunu içelim gibi bir önerimiz yok. Sadece eczanelerde bulunan, güvenilir markaların standardize ürünlerini kullanmalıyız” diyor. Yoksa yarar sağlayayım derken çocuklara zarar verebileceğimizi belirtiyor. Eczane dışı ürünler nedeniyle mikrobik kontaminasyon, ağır metal kontaminasyonu veya tahriş olabiliyor.

Güvenli kullanım

Çocuklarda fitoterapi konusu oldukça kritik bir konu. Çünkü çocuklar özelinde yapılmış bilimsel çalışma sayısı oldukça az. Bu nedenle bitkilerin çoğuna dair ‘Çocuklarda güvenli doz ne olmalı’ ve ‘Yan etkileri neler’ gibi çok sayıda soru işareti mevcut. Bu nedenle 1 yaşın altındaki çocuklarda fitoterapi önerilmiyor.

Dr. Saltan “Tıbbi papatyanın bebeklerde bile güvenle kullanılabileceği söylenir. Oysa alerjisi olan bebeklerde anafilaktik şok sonucu hayatını kaybetmesine dahi yol açabilir. 1 yaşın üstünde balgam söktürmemizi gerektiren öksürüklerde ıhlamuru demleyip bitki çayı olarak önerebiliyoruz. Ama çocuktan çocuğa, o bitkiyi önerip önermeyeceğimiz veya hangi dozda önerdiğimiz değişkenlik gösteriyor” diyor.
Çocuklar için bitkilerin ekstreleri ve çaylarının yanında uçucu yağlarından da yararlanılıyor. Viral veya bakteriyel enfeksiyonlarda tedaviye destek olarak aromaterapiden yararlanırken bir difüzör yardımıyla çocuğun bulunduğu ortama uçucu yağlar verilebiliyor. Örneğin üst solunum yolu enfeksiyonlarında okaliptüs yağı burun açıcı olarak kullanılabiliyor. Ancak kullanılan okaliptüsün türü bile çocuğun yaşına göre değişkenlik gösteriyor.

Dr. Saltan “Çocuklarda 1-6 yaş arası ‘eucalyptus radiata’yı tercih etmek daha güvenliyken 6 yaşından sonra ‘eucalyptus globulus’ formu tercih edilebiliyor” diyor. Ayrıca erişkinlerde kullanılıp çocuklarda kullanılamayacak çok sayıda doğal ürün olduğunu da ekliyor: “Örneğin ‘mentha piperita’ (tıbbi nane) yetişkin öksürüğünde aromaterapi formüllerinde kullanılabilirken, 6 yaş altındaki çocuklarda bronkospazma sebep olur ve kullanılmaz. Çocuklar, erişkinin küçük birer kopyası değildir. Metabolizmaları çok daha farklıdır ve tedavileri ona göre düzenlemek gerekir.”
Özetle; doğal olandan yararlanmak en güvenli seçenek olarak aklımıza gelse de çok ciddi bir uzmanlık bilgisi gerektiriyor. Doğru ürün, uygun doz ve kullanım şekli için doktorunuzun ve eczacınızın danışmanlığında fitoterapi ürünlerinden yararlanmak gerekiyor.