Kimler alkol bağımlısı olabilir

Danışan: 17 yaşındaki oğlumun okul çıkışı arkadaşları ile buluştuğunda içki içtiğini öğrendim ve maalesef bu sadece bir-iki kerelik bir heves, bir deneme değilmiş. Son 5-6 aydır, haftada en az 3 kere arkadaşları ile içmişler. Eşim de düzenli içer ve o her ne kadar kabul etmese de bana sorarsanız alkol bağımlılığı var. Bu nedenle oğlumun içtiğini öğrenince daha da çok telaşlandım, çünkü bildiğim kadarıyla alkol bağımlılığı genetik bir problem. Oğlumun, babasına benzemesini istemiyorum ve bunu önlemek için elimden geleni yapacağım. Sizce geç kalmış mıyımdır? Bir insanın alkol bağımlısı olmasının nedenleri nelerdir?

- Dr. Başak: Sizin de söylediğiniz gibi genlerin önemli bir rolü var. Alkol bağımlılığı olan kişilerin ailelerinde, genellikle alkol problemi olan bir kişi bulunduğunu görüyoruz. Bunun dışında başka risk faktörleri de var:
* Erkek olmak: Erkeklerin alkolle ilgili sorun yaşama olasılığı kadınlara oranla 3 kat fazla.
* Erken yaş: İçkiye başlama yaşı ne kadar erkense, alkolle ilgili problemler yaşama olasılığı da o kadar yüksek.
* Akıl sağlığı: Depresyon, kaygı bozukluğu gibi psikolojik sorunları olanların alkol bağımlısı olma riski daha yüksek.
* İlişki problemleri: Aile ve arkadaşları ile problem yaşayanların ya da onların yanında rahat olamayanların, gergin olanların içme olasılığı daha yüksektir.
* Çevre: İçkiye kolay ulaşılabilen bir çevrede yaşıyorsanız, etrafınızda bolca alkol tüketen kişiler varsa veya çok içmenin “normal” karşılandığı, hayatın bir parçası olarak algılandığı bir çevrede yaşıyorsanız, sizin de çevrenizdekiler gibi çok içme ve bağımlı olma riskiniz yüksektir.
* Diğer maddeler: Sigara, uyuşturucu veya sakinleştiriciye bağımlı olan bir kişinin, alkol bağımlısı olma riski de daha yüksek olur.
* Arkadaşlar: Arkadaşlarınızın yanınızda içiyor olması, sizi içmeye davet etmesi ya da zorlaması alkol kullanımınızda artışa neden olacak önemli bir faktördür.
* Hayattan tatmin olamama: Yaşamında bir hedefi, motivasyonu olmayan kişiler, kendilerini “iyi” hissetmek ya da “eğlenmek” için diğerlerine göre daha fazla içerler.


ARKADAŞLARI OĞLUMU SÜREKLİ İÇMEYE ÇAĞIRIYOR
Danışan: Oğlum, genetik açıdan risk taşıyor, arkadaşları da onu sürekli içmeye çağırıyor. Bunun dışındaki faktörler pek uymuyor ama bu ikisi bile bağımlılık geliştirmesine yeter diye korkuyorum.
- Dr. Başak: Yukarıdaki risk faktörlerine sahip olan her insanın alkol bağımlısı olacağını söylemek doğru olmaz. Birçok risk faktörü olmasına rağmen bağımlı olmayan kişiler vardır. Bunun gibi hiç risk faktörü olmayan bir kişi de alkol bağımlısı olabilir.
Danışan: Peki benim oğlumun bağımlı olup olmadığını nasıl anlarım?
- Dr. Başak: Amerikan Psikiyatri Derneği’nin 2013 yılında yayınlanan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nın 5. edisyonuna göre (DSM-5),
kişide alkol kullanım bozukluğu olup olmadığını söyleyebilmek için aşağıdaki kriterleri değerlendirmek gerekir.
Kişinin, 12 ay içindeki alkol kullanımının, aşağıdaki maddelerden en az ikisi tarafından belirtilen, belirgin bir sıkıntı veya işlevsellikte bozulmaya yol açmış olması gerekir:


BAĞIMLI OLUP OLMADIĞINI NASIL ANLAYABİLİRİZ
1- Alkolü, sık sık niyet ettiğinden daha fazla almıştır.
2- Alkol kullanımını azaltmakla ilgili devamlı bir istek veya başarısız çabalar vardır.
3- Alkol sağlamak, kullanmak gibi aktivitelere çok zaman harcanır.
4- Alkol kullanmak için şiddetli bir istek veya iştah duyar.
5- Sık alkol kullanımı neticesinde sorumluluklarını yerine getirmekte başarısız olur.
6- Sürekli tekrarlayan sosyal problemlere rağmen alkol kullanımına devam eder.
7- Alkol kullanımı yüzünden önemli sosyal, mesleki, eğlence aktivitelerinden kaçınır veya katılımını azaltır.
8- Fiziksel tehlike yaratacak durumlarda da sık sık içmeye devam eder.
9- Alkol kullanımının fiziksel veya psikolojik problemlere neden olduğunu bilmesine rağmen kullanmaya devam eder.
10- Toleransı artmıştır...
a) İstediği etkiyi yaratabilmek için daha fazlasına ihtiyaç duyar.
b) Aynı miktarda içilen alkol etkisini belirgin bir şekilde azaltmıştır.
11- Yoksunluk tepkileri gözlenir...
a) Alkol alımının aniden azaltılması/ kesilmesi sonucu gelişen huzursuzluk, hipertansiyon, bulantı gibi belirtiler görülür.
b) Bu şikayetlerden kaçınmak veya etkisini azaltmak için alkol alır.
Eğer çocuğunuzun alkol problemi olduğunu düşünüyorsanız bu konu ile ilgili acil yardım almalısınız. Onunla açık açık konuşarak yaşadığı problem hakkında onu bilgilendirmeli ve eğitmelisiniz.