Her şeye rağmen DEPRESYON!

Depresyon; sosyal, psikolojik ve biyolojik faktörlerin birleşimi ve birbiriyle etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Ayrıca, yaş, cinsiyet, meslek, eğitim düzeyi, zeka, ekonomik durum, sosyal sınıf vs. gözetmeden herkesin başına gelebilir.

Danışan: Hayatım çok anlamsız, hiçbir şeyden keyif alamıyorum. Çoğu zaman evden dışarı bile çıkmak istemiyorum.
- Dr. Başak: Ne kadardır böyle hissediyorsunuz?

Danışan: Çok uzun zamandır. Hep geçer diye bekledim ama geçmedi, artık tam olarak ne kadardır böyle hissediyorum hatırlamıyorum bile. Yaklaşık son bir yıldır daha da kötüyüm, canım hiçbir şey yapmak istemiyor. Bıraksalar bütün gün yataktan çıkmam ama mecbur kalkıp işe gidiyorum. Ailem çok kızıyor bana.
- Dr. Başak: Neden kızıyorlar?

Danışan: Mutsuz olduğum için. “Topla kendini biraz” diyorlar. Şımarıklık yaptığımı düşünüyorlar ama elimde değil. “Senin gibi akıllı, eğitimli, her şeyi olan biri de mutlu olamazsa, başkaları ne yapsın” diyorlar. Niye ben de bilmiyorum ama yapamıyorum işte, çok mutsuzum ve mutlu olmayı beceremediğim için, etrafımdakileri üzdüğüm için, kendimi çok suçlu hissediyorum. Yerimde olmak isteyen milyonlarca insan vardır. Şükredecek çok şeyim var ama ben hâlâ şikayet ediyorum. Ailem etrafımda, çok şükür maddi durumum iyi, her istediğimi yapabiliyorum, sağlıklıyım, görüntümden memnunum, iyi bir eğitim aldım ama bunların bana hiçbir katkısı yok. Bazen ben de ailem gibi “her şeye rağmen bu kadar mutsuz olmak gerçekten şımarıklık” diye düşünüyorum. Ya da çok güçsüz bir karakterim var ve iyi hissetmeyi, neşeli, mutlu bir insan olmayı beceremiyorum.
- Dr. Başak: Depresyon bir güçsüzlük göstergesi değildir veya bazı kişilerin sandığı gibi kişinin “şımarıklığı” veya “karakter zayıflığı” olarak da açıklanamaz. Depresyon; sosyal, psikolojik ve biyolojik faktörlerin birleşimi ve birbiriyle etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Ayrıca, yaş, cinsiyet, meslek, eğitim düzeyi, zeka, ekonomik durum, sosyal sınıf vs. gözetmeden herkesin başına gelebilen çok yaygın bir psikolojik hastalık. Dünya Sağlık Örgütü’nün Ekim 2012’de yayınladığı bildiriye göre, dünya üzerinde yaklaşık 350 milyon kişinin depresyondan etkilendiği tahmin edilmekte.

İNTİHAR NEDENLERİNİN İLK SIRASINDA GELİYOR

Danışan: Ben depresyonda mıyım acaba? Bundan da emin değilim. Sanki daha çok mutsuzluk, hüzün, çaresizlik gibi bir duygu benim yaşadığım.
- Dr. Başak: Sizin şikayetlerinizi daha detaylı olarak araştırırız ama mutsuzluğunuzun süresi nedeniyle depresyonda olma ihtimaliniz daha ağır basıyor. Çünkü depresyon, hepimizin zaman zaman günlük hayatın zorlukları karşısında yaşadığımız hüzün, mutsuzluk, çaresizlik gibi kısa süreli duygu iniş çıkışlarından farklıdır. Üzülsek, çaresiz hissetsek bile çoğu zaman 1-2 gün içinde eskisi gibi hissedebiliriz. Depresyonda olan kişi bu gibi olumsuz duygulardan bir türlü çıkamaz ve bir süre sonra iş hayatında, sosyal hayatta, okulda, aile ilişkilerinde problemler yaşar.

Danışan: Evet ben de 1-2 gün içinde toparlayabilmek isterdim ama olmuyor. Yaşadığım sadece hüzün ve mutsuzluk da değil. Kendimi artık iyice çaresiz hissediyorum. Zaten bir şey yapmaya enerjim de yok.
- Dr. Başak: Depresyonda olan insanların sizin de söz ettiğiniz gibi başka türlü duygusal ve fiziksel şikayetleri de olabilir; fiziksel şikayetler; iştahta değişiklikler, uyku sürelerinin azalması veya artması, cinsel işlevsellikte değişiklikler, kronik yorgunluk, enerji seviyesinde azalma olarak kendini gösterebilir. Duygusal şikayetler ise yetersiz ve değersiz hissetmek, çaresiz hissetmek, düşük özgüven, umutsuzluk, kararsızlık, hayattan zevk alamama, motivasyonun azalması olarak ortaya çıkabilir. Depresyon tanısının konulabilmesi için bu psikolojik ve fiziksel şikayetlerin iki haftadan fazla sürmesi gerekmektedir.

Danışan: Anlaşılan ben depresyondaymışım da haberim yokmuş. Bunca zamandır, her şeyim var niye hâlâ mutsuzum diye kendimi suçluyordum. Ailemin de etkisi çok oldu bu yönde. O nedenle ben de bir şeyleri yanlış yapıyorum herhalde, geçer elbet bir gün diye umutla bekliyordum. Oysa geçeceğine daha da kötüye gitti.

- Dr. Başak: Depresyon kendiliğinden geçmez, mutlaka tedavi ve destek almak gerekir. Tedavi edilmediğinde şikayetler artarak kişinin hayatını daha da olumsuz etkileyebilir. Depresyon ağırlaşabilir ve ağırlaştığında tehlikelidir. Kişinin yaşadığı duygusal acılar, fiziksel acılardan bile ağır hale gelebilir ve yaşamak gittikçe daha zorlaşır. Kişi, ölümü bu acılardan kurtulmak için tek çare görür. Dünya Sağlık Örgütü, yılda yaklaşık 1 milyon kişinin intihar neticesi öldüğünü tespit etmiştir. Depresyon, intihar nedenlerinin ilk sırasında gelmektedir.

AĞIR VAKALAR GÜNLÜK AKTİVİTELERİ BİLE YAPAMAZ

Danışan: Çok şükür intiharı düşünecek kadar kötüye gitmedim. Ölsem de kurtulsam dediğim zamanlar oldu ama intiharı düşünemem. Ailemi böyle bir üzüntü içine sokamam. O kadar ağır depresyonda olduğumu düşünmüyorum ama merak ettim. Ağır depresyonda olsaydım nasıl anlardım?

- Dr. Başak: Ağır depresyonda olan kişiler hayattan keyif almak bir yana, yapmak zorunda oldukları günlük aktiviteleri bile yapamaz hale gelirler. Başkalarıyla konuşmak, işe gitmek, öz bakımını sağlamak (yemek yemek, banyo yapmak, yataktan çıkmak) onlar için güçlükle yapılan aktivitelerdir. Depresyon ağırlaştıkça bu aktivitelerden vazgeçilir.

Danışan: Bu gerçekten çok korkunç, herhalde böyle bir kişinin hastaneye yatması gerekir. Çok şükür ben böyle değilim, en azından şimdilik. Peki benim seviyemde depresyonu olan kişiler de mutlaka tedavi görmeli mi? Bence birçok kişi depresyonda ama yardım almıyor.
- Dr. Başak: Haklısınız, çünkü çoğu depresyonda olduğunu bilmiyor, bilse de bunun için yardım almıyor. Bunun birçok nedeni var; psikolojik hastalıklara bakış açısı, “ben deli değilim” şeklindeki düşünce tarzı ve bu nedenle yardım arayışı içinde olmama, şikayetlerin nedenini başka yerlerde arama, olumsuz duyguların nedenlerini aile üyelerine, iş arkadaşlarına, ekonomik sıkıntılara bağlama, doğru teşhis konulamaması ve doğru tedavi yapabilecek kişilerin sayısının azlığı gibi nedenler, çoğunlukla eksik veya yanlış bilgiden kaynaklanıyor.

HAFİF DEPRESYONLARDA İLAÇ ÖNERİLMİYOR

Danışan: Ben yardım almaya karar verirsem ne gibi bir tedavi almam doğru olur?
- Dr. Başak: Depresyon, en etkili tedavi yöntemini bulmak için üzerinde en çok bilimsel araştırma yapılan hastalıkların başında geliyor. En son araştırmalar ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), orta ve ağır depresyonun tedavisinde psikoterapi ve antidepresanların beraber kullanılması gerektiğini, bununla beraber, daha hafif depresyonlarda ilacın ilk seçenek olmaması gerektiğini önermekte. Psikoterapi yöntemleri arasında ise Kognitif Terapi, depresyon tedavisinde etkili olduğu kanıtlanmış psikoterapi yöntemlerinin başında yer almaktadır.

Not: Psikoterapi diyaloglarında yer alan kişiler gerçek değildir. Örnek oluşturmak amacıyla kurgulanmış hikayelerdir. Bu diyaloglarda kullanılan bilgiler ise bilimsel esaslara dayanmakla beraber, genel bilgilendirme ve tavsiye niteliğindedir.