Çocuklarla konuşurken nelere dikkat etmeliyiz?

Cocuklarla, gençlerle konuşma şeklimiz, onları överken, yargılarken, öğüt verirken kullandığımız kelimeler, bazen hiç istemediğimiz etkiler yaratabiliyor.
Ne kadar iyi niyetli olursak olalım, kendimizi doğru ifade edemediğimizde karşımızdakine zarar verebiliyoruz. Hele de anne-babalarının gözünün içine bakan, dünyayı onların gözünden öğrenmeye çalışan çocuklar, bizim sözlerimizden hiç tahmin etmediğiniz kadar çok etkileniyorlar. O nedenle onlarla konuşurken bazı noktalara dikkat etmekte yarar var:
◊ Konuşmalarınızın içeriklerine dikkat edin. Çoğu anne-babanın yaptığı gibi sizin de konuşmalarınız çoğunlukla düzeltme, uyarma, eleştirme içerikli ise, sizin yanınızda bulunmaktan pek hoşlanmayacaktır. Konuşurken bir yandan saçını, üstünü başını düzeltiyorsanız ya da konuştuğu konu hakkında olumsuz yorumlar yapıyorsanız, o konuşma da pek uzun sürmez!
◊ “Yapma” veya “Yapabilir misin” gibi uyarılar yerine daha net ve olumlu uyarılar yapın: “Koltukta zıplama” veya “Koltukta zıplamayabilir misin” yerine, “Şimdi koltuktan in” veya “Otur” gibi daha net cümleler kullanın.
Ya da alternatif bir aktivite yapmayı önerebilirsiniz. Çocuklar ne yapmamaları gerektiğinin söylenmesi yerine, ne yapmaları gerektiği söylendiğinde daha fazla söz dinlerler.

ONA GÜLERSENİZ SİZİNLE KONUŞMAZ

◊ Onu dinlerken başka bir işle uğraşıyorsanız, aklınız başka yerdeyse ve onu dinliyormuş gibi yapıyorsanız, çocuk bunu hissedecektir. Anlattığı konuların ilgi çekmediğini düşünürse bir süre sonra sizinle konuşmamaya başlayacaktır.
◊ Çocuklar öğrendikleri, duydukları yeni bilgileri sizinle paylaşmak isteyebilir. Bazen bu bilgiler yanlış, eksik olabilir. Onlarla dalga geçerseniz, “Büyümüş de bu konulara mı ilgi duyuyormuş” gibi yorumlar yaparsanız veya yanlış anlattığında güler, küçümserseniz sizinle sizin istediğiniz gibi “ciddi konuları” konuşmaktan çekinecektir.
◊ Duygularını anlattığında “Abartma” ya da “Geçer, üzülme” gibi duygularını hafife alan yorumlar yapmayın. Bırakın anlatsın, bazen hiç yorum yapmadan ya da onu iyi hissettirmeye çalışmadan, sadece dinlemek bile ona çok iyi gelecektir.

ÇOCUKLAR HATA YAPABİLİR SABIRLI OLMALISINIZ

◊ Odağınız hataları olmasın. Çabalarını, hayallerini, zevk aldığı uğraşları da görün.
◊ Arkadaşlarıyla ilgili problemlerini anlatırken tarafsız kalarak dinlemeye çalışın. “Sen de öyle yapmasaydın”, “Neden başka türlü davranmadın” gibi cümleler ile suçlu bulmaya odaklanmak yerine, problemin nasıl çözülebileceğini tartışmak daha faydalı olur. Eğer hep suçlandığını düşünürse arkadaşlarıyla yaşadığı problemleri sizinle paylaşmaya cesaret edemez.
◊ Çocuklar hata yapabilir, defalarca uyarırsınız, tekrar yapabilir. Sabırlı olmak gerek. Ne olursa olsun “Aptal mısın!” gibi aşağılayıcı kelimeler kullanmayın!
◊ Anlatmak istediği şeyi anlatırken bocalarsa sabırlı olun, lafı ağzından almayın, sözünü kesmeyin, ona anlatması için fırsat verin. İletişim becerileri sizinle konuşurken gelişecek.
◊ “Odanı ne güzel toplamışsın, demek ki iki elin varmış” gibi iğneleyici sözlerle çabalarına olumsuz tepkiler vermeyin. Doğru davranışı gördüğünüzde alaycı olmayın.

ONU ANLAMADIĞINIZDA ANLIYORMUŞ GİBİ YAPMAYIN

◊ Çocuğunuz düşüncelerini, duygularını sizinle paylaştığında ne anlatmak istediğini anlamadığınızda, onu anlıyormuş gibi yapmayın. Anlamadığınızda soru sormaya devam edin, böylelikle gerçekten anlamaya çalıştığınızı, onu önemsediğinizi görecektir.
◊ “Bugün okul nasıl geçti?” gibi genel sorular karşısında genellikle “İyi” gibi kısa ve sıradan bir yanıt alırsınız. “Çocuğum benimle konuşmuyor” diye şikayet etmeden önce bu tip genel sorulardan vazgeçmeniz gerek. Onun yerine “Arkadaşlarınla yeni bir oyun keşfettiniz mi?” gibi onu heyecanlandırabilecek, ilgisini çekebilecek bir soruyla günün nasıl geçtiği konusuna girebilirsiniz.