Çalışan annenin vicdan azabı

Danışan: Anne olduktan sonra işe dönmem çok zor oldu. Kızım altı aylık olana kadar evdeydim, geçen hafta işbaşı yaptım. Ama iyi mi yaptım bilemiyorum. Çok vicdan azabı yaşıyorum.
Dr. Başak: Çalışan annelerin çoğu bu bahsettiğiniz duyguları yaşıyor. Çünkü çocuğu için en iyisini istiyor ve hangisi daha iyi, karar vermekte zorlanıyor. Çalışan annelerin çok daha fazla olduğu Avrupa ülkelerinde ve Amerika’da bu konu bilimsel metotlarla sürekli olarak araştırılıyor.
Danışan: Araştırmalar ne söylüyor?
Dr. Başak: Çalışan annelerin çocuklarıyla, çalışmayan annelerin çocuklarının fiziksel, duygusal ve zeka gelişimlerini karşılaştıran son araştırmalar, annelerin işe dönmelerinden çocukların zarar görmediğini gösterdi. Bu sonuçlar binlerce çalışan annenin daha rahat nefes almasını sağladı.
Danışan: Bunu bilmek benim de içimi çok rahatlatır. Çünkü tam tersini söyleyen haberler de okumuştum.
Dr. Başak: Haklısınız. Çocuklar arasındaki farklılıklara bakıldığında çocuğun hayatındaki tüm faktörler göz önünde tutulmazsa, sonuçlar bizi yanıltabilir. Çünkü çocuğun hayatını değiştiren sadece annenin işe gidiyor olması değildir. Aile ilişkileri, ailenin giderleri, annenin-babanın ruhsal durumu gibi birçok konu çocuğun hayatında etki yaratır.
Danışan: Yani anne işe gitse de gitmese de çocuğu etkileyen daha önemli faktörler mi var?
Dr. Başak: Kesinlikle. Çalışsanız da çalışmasanız da çocuğunuzun sağlıklı olmasının tek şartı, onun ihtiyaçlarına ne kadar hassas olduğunuzdur. Eğer bütün gün evdeyken çocuğunuzun ihtiyaçlarını karşılayamıyorsanız, çalışmıyor olmanızın hiçbir faydası yok. Diğer yandan, işten eve girdiğinizden itibaren tüm dikkatinizi çocuğunuzun ihtiyacına verebiliyorsanız, çalışıyor olmanızın da bir zararı yok.
Danışan: Ben de bebeğimin bütün ihtiyaçlarını karşılamaya çalışıyorum ama işteyken onun zamanından çalışıyormuşum gibi hissediyorum.
Dr. Başak: Bu da bize öğretilen yanlış bilgilerden kaynaklanıyor. Annelerin bütün gününü çocuklarıyla geçirmesi gerektiğini sanıyoruz. Böyle düşünen çalışan anneler aşırı suçluluk duyuyor ve bu duygudan kurtulmak için her gün eve dönerken çocuklara hediyeler alarak onları ‘ne kadar çok sevdiklerini’ göstermeye çalışıyor. Oysa çocukların sadece anne ve babalarıyla göz göze zaman geçirmeye ihtiyacı var.
Danışan: Ben de zaman zaman yapıyorum böyle. İşe gidince veya bir arkadaşımla buluşunca çok vicdan azabı çekiyorum, bencillik yapıyor gibi hissediyorum.
Dr. Başak: İyi anne olmak kendinden vazgeçmek anlamına gelmez. Kendi ihtiyaçlarını karşılayamayan annelerin depresif ve stresli olma olasılıkları daha yüksek. Depresif ve stresli bir anne çocuğunun ihtiyaçlarını karşılayabilir mi?
Danışan: Çalışan anneler de depresif olabiliyor.
Dr. Başak: Elbette ama yine araştırmalara bakacak olursak, depresyonun çalışmayan anneler arasında daha yaygın olduğunu görüyoruz.

BABANIN, ANNEYE YARDIMCI OLMASI ŞART

Danışan: İşinden zaten memnun değilse işi bırakması daha iyi olabilir mi?
Dr. Başak: Çalışmak maddi ve psikolojik açıdan iyi gelecekse, çocuğu bahane edip işi bırakmak yerine tatmin edici bir iş bulmak daha akıllıca olacaktır. Çünkü işini çocuk için değil de, işteki mutsuzluğu yüzünden bırakan kişi, bir süre sonra kendini yetersiz hissedebilir. İşini bırakma kararı kolay bir karar değildir. Kişi tüm gün anneliğe, ev kadınlığına hazırlıklı olmalı ve bundan mutlu olabileceğine emin olmalıdır. Unutmayın, anne mutsuz olduğunda bunu en çok çocuklar hisseder.
Danışan: Annenin sağlıklı ve mutlu olması ne kadar önemli!
Dr. Başak: Sadece annenin değil, tüm ailenin huzurlu olması önemli. Babanın, çocuk bakımında anneye yardımcı olması da şart. Anne, babanın desteğini aldığında, aile uyumu ve mutluluğu daha fazla oluyor ki bu da çocuğun duygusal gelişiminde olumlu etkiler yaratıyor.
Danışan: Bu bizim Türk toplumunun yapısına pek uymuyor. Çoğu ailelerde bebeğin bakımı sadece annenin görevidir.
Dr. Başak: Maalesef bu doğru. Anne çalışmak zorunda olsa bile çocuk bakımı ve ev işlerinin planlanmasının çoğu ondan bekleniyor. İşte o zaman anneler çocuklarına daha az zaman ayırabiliyor. Eğer bu annelerin çocuklarına bakarsanız, ‘çalışan annelerin çocukları mutsuz oluyor’ diyebilirsiniz. Oysa burada çocuğun mutsuz olmasının sebebi annenin çalışması değil, birkaç rolü aynı anda üstlendiği için çocuğun ihtiyaçlarına zaman ayıramaması.

BOL BOL GÜLÜMSEYİN VE ONUNLA KONUŞUN

Danışan: Çalışan annelerin çocuklarının olumsuz etkilendiği alan var mı?
Dr. Başak: Son araştırmalar, olumsuz etkilenmediğini söylüyor. Hatta İngiltere’de 100 bin çocuk üzerinde yapılan bir araştırma, çalışan annelerin çocuklarının daha iyi okuduğunu gösterdi. Amerika’da yapılan başka bir araştırma ise kaliteli bir kreşteki çocukların daha sosyal olduklarını gösterdi.
Danışan: Herhalde başka çocuklarla iletişim içinde olmak gelişimlerine yardım ediyor.
Dr. Başak: Hem de değişik insanlara bağlanma ve ilişki kurma, çocuğu zenginleştirebiliyor. Sonuç olarak, en önemli faktör çocuğunuzun duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarını düzenli olarak sağlamak, çocukla aranızda güvenli bir bağ oluşturmak.
Danışan: Çalışan bir anne olarak da bu bağı oluşturabilir miyim?
Dr. Başak: Elbette. Çocuklar doğduğu andan itibaren anne-babalarına bağlanmaya hazırlar. Sizin göreviniz, onların bu ihtiyaçlarına sıcaklıkla cevap vermek. Onunla geçirdiğiniz vakitlerde mutlaka göz kontağı kurun. Ona bol bol gülümseyin ve onunla konuşun. Bunları yapabilmek için sizin de sağlıklı bir ruh durumunuz olması gerekir. Çalışan anne-babalara tek uyarım şu olacak: Araştırmalar gösteriyor ki anne-baba eve geç geldiğinde, çocukla geçirilen zaman iyice azalıyor ve çocuk bundan olumsuz etkileniyor. Özet olarak, çalışmak değil, eve 9’da gelmek çocuğunuzun gelişimine zarar verebilir.

NOT: Psikoterapi diyalogları, yaşanmış hikâyelerden esinlenerek, psikoterapi sürecinde kullanılan yöntemlere örnek oluşturmak amacıyla yaratılmıştır. İçeriği psikolojideki bilimsel gelişmelere paralel olmakla beraber genel bilgilendirme ve tavsiye niteliğindedir.