Boşanma sırasında çocuğunuza nasıl destek olabilirsiniz?

Danışan: Eşimle boşanmaya karar verdik ama beni en çok çocuklarım endişelendiriyor. Onlara nasıl söyleyelim, ne zaman söyleyelim? Nasıl davranırsak zarar görmezler? Aklımda yüzlerce soru var.
Dr. Başak: Haklısınız. Bu zor dönemde çocuklarınıza nasıl yaklaşacağınızı planlamak ve onlara doğru cevaplar vermek çok önemli. Çocuklar, boşanma sırasında genellikle üç duygu yaşarlar: Korku, kızgınlık ve üzüntü. Boşanma sürecini ve sonrasını doğru yönetebilirseniz, bu duyguların derinleşmesini ve hayatlarını olumsuz etkilemesini önlemiş olursunuz. Size bu konuda yardımcı olabilmek ve çocuklarınızın kolay ve sağlıklı bir uyum sürecinden geçebilmesi için ‘yapılacaklar’ ve ‘yapılmayacakların’ listesini vereceğim.

Yapılması gerekenler

1- Boşanma kararını anne ve baba mümkünse beraber açıklamalı. Böylelikle çocuğun soracağı sorulara her ikisi de aynı şekilde cevap vermiş olur. Ayrıca boşanma isteğinin sadece bir tarafın değil her ikisinin de ortak kararı olduğunu vurgulamak çok önemlidir. Aksi takdirde, çocuk ikisinden birini sorumlu tutup suçlar.
2- Boşanma kararının değişmeyecek bir karar olduğu net bir dille anlatılmalıdır ki çocuğun içinde hep bir umut olmasın.
3- Boşanma kararında çocuğun hiçbir suçu olmadığı anlatılmalıdır. Çocuk, yapabileceği bir şey olmadığını bilmelidir.
4- Çocuklar uzun bir süre daha aynı soruları sormaya devam edebilir. Sabırlı olmak ve onlara aynı tutarlıkla cevap vermek gerekir.
5- Boşanmanın ardından ayrı evlerde yaşansa da, anne ve baba rolleri üzerinde hiçbir değişiklik olmayacağı anlatılmalıdır.
6- Yeni yaşam düzeni olabildiğince rutine oturtulmalıdır. Hangi günler kiminle görüşülecek, kim okuldan alacak gibi.
7- Çocuk kimin evinde yaşayacaksa o evin kurallarına uyması gerektiği konusunda bilgilendirilmelidir.
8- Çocuk için düzenli bir hayat çok önemlidir. Sınırlarını ve sorumluluklarını bilen çocuklar daha mutlu çocuklardır.�
9- Çocuğun vekaletine sahip olmayan anne veya baba, çocuğun ziyaretlerinde ona, en azından eşyalarını koyabileceği, özel bir yer sağlamalıdır.
10- Çocuklar ebeveynler arasında gidip gelirken, anne veya baba söz verilen zamana, süreye, günlere uymalıdır. Böylece çocuk güvensizlik yaşamaz.
11- Eşlerden biri boşanma sonrasında çocuktan koptuysa, çocuğun hayatında eksik olan kadın veya erkek modeli, güvenilen bir yetişkinle (hâlâ, amca, dayı gibi) giderilebilir.
12- Doğum günleri, bayramlar ve bunun gibi özel günler boşanmış aileler için zor zamanlardır. Diğer yandan önceden planlanıp konuşulursa hem çocukların hem de anne-babanın istekleri konusunda ortak bir yol bulunmaya çalışılabilir.
13- Çocuklarla ilgili olumlu veya olumsuz konular (sağlık, okul, arkadaşlar vs.) sık sık konuşulmalıdır. Anne ve baba konuşamıyorsa bile, e-mail, mesaj veya mektup yoluyla çocuk hakkında iletişime devam etmelidir.
14- Ruh ve beden sağlığınıza özen gösterin. Çocuklarınızın sizi sağlam bir liman olarak görmeye ihtiyaçları olduğunu ve bu güven duygusunun onların gelişiminde çok önemli olduğunu unutmayın.

Asla yapılmayacaklar

1- Çocukla, boşanmanızın derin anlamlarını konuşmaktan kaçının, onun yetişkin değil çocuk olduğu unutmayın.�
2- Korkularınızı, kızgınlıklarınızı çocuğunuzla paylaşıp ondan medet ummayın. “İkimiz bütün dünyaya karşı yapayalnızız” duygusunu aşılamayın. Doğru olanı, ailenizden, arkadaşlarınızdan destek almanızdır.
3- Ailenin yeni düzeni, örneğin kimin nerede kalacağı konusunda çocuğun fikirlerini sormayın. Böyle durumlarda demokratik olmaya çalışmak onlara daha fazla zarar verir. Karar vermek onlar için ağır bir sorumluluk olabilir.
4- Diğer ebeveyn hakkında olumsuz konuşmayın. Bu, çocuğun özgüveninin zedelenmesine sebep olur. Hakkında kötü konuştuğunuz eski eşinizin genleri çocuğunuzda yok mu?
5- Çocukların taraf tutmasını beklemeyin ve onları bu yönde zorlamayın. Çocuğunuzun eski eşinizle ilişkisini sabote etmeyin.
6- Çocuğunuzun diğer evde ajan olmasını, bilgi taşımasını talep etmeyin.
7- Çocuğunuzla eski eşinizin arasına girmeyin. Problem yaşadıklarında bırakın kendileri halletsin.
8- Çocuğunuz vasıtasıyla haberleşmeyin. Eski eşinizle aranıza çocuğunuzu sokmayın.
9- Çocuğunuzun ev içindeki rollerini abartmayın. 12 yaşındaki bir oğlan çocuğuna ‘artık evin erkeği sensin’ demek veya 12 yaşındaki bir kız çocuğuna ‘artık evin hanımı sensin’ demek onlara gelişim düzeylerine uygun olmayan sorumluluk vermektir.
10- Boşanma sonucu suçluluk duygusu yaşarsanız, bunu ona devamlı bir şeyler alarak azaltmaya çalışmayın. Onu materyallerle mutlu olmaya bağımlı kılarsınız.
11- Eski eşinizle çözemediğiniz kızgınlıklarınızı, çocuğunuza hiç bir zaman yansıtmayın, hıncınızı ondan almayın. Üstesinden gelemediğinizi duygusal yaralarınız olduğunu düşünüyorsanız profesyonel yardım almaya çalışın.
12- Çocuğunuzun sessiz kalmasından, her şeyin yolunda olduğu anlamını çıkarmayın. Onun iç dünyasını keşfetmeye çalışın ve korkularını, kızgınlıklarını, üzüntüsünü ifade etmesine izin verin.

NOT: Psikoterapi diyalogları, yaşanmış hikâyelerden esinlenerek, psikoterapi sürecinde kullanılan yöntemlere örnek oluşturmak amacıyla yaratılmıştır. İçeriği psikolojideki bilimsel gelişmelere paralel olmakla beraber genel bilgilendirme ve tavsiye niteliğindedir.