Peki, ya fareler?

Doğan ULUÇ

Tatil dönüşü Cafe M'de dostlarla özlem giderdikten sonra kaçırdığımız günceli yakalama çabasına giriyoruz. New York yaz mahmurluğunu üstünden atmak üzere. Sokaklardaki gibi Cafe M'de de iç çamaşırı giymeyi unutmuş şeffaf bluzlu, mini etekli cıvıl cıvıl kadınlar yanı başımızda bizim gibi koyu sohbete dalmışlar. Ama kimsenin kimseyle ilgilendiği yok, masalardaki yaz hikayeleri biteceğe benzemiyor.

Haber, dedikodu alışverişinin yoğunlaştığı sırada borsa çalkalanması nedeniyle tatilini erteleyen bir arkadaşımız ‘‘Geçen hafta gözüme ilişen bir yazı iştahımı köreltti. Şehrin altı fare-sıçanla kaynıyormuş. Mezbaha, balıkhane, limana olduğu gibi lüks apartman, lokanta mutfaklarına, fırınlara da musallat olmuş fare sürüleri’’ diye sohbetin sıcağına buzdağı gibi düştü.

Birbirimize bakıştık. Arkadaş tatil geçirdik diye sanki bizden intikam almaya niyetli: ‘‘Bir uzman New York'ta fare nüfusunun 20 milyona yaklaştığını söylüyor.’’ Akşam çayının yanında kurabiye, bisküvi tepsisi var ama gel de ye! '' Uzman beş yıldızlı bir otelin mahzenine zehirli tuzak yerleştirirken koca bir sıçanla gözgöze gelmiş, ‘‘2,4 feet (75 santim) boyu vardı’’ derken ‘‘Yeter yahu sus’’ diyoruz.

Ertesi sabah New York'un baş mali murakıbı Alan Hevesi'nin ‘Dünya Başkenti’ lakaplı şehri 2000'li yıllara hazırlamak için gerekli tahsisatın büyük kısmının sağlandığı açıklaması yüreğimize su serpiyor. Kısa ayrıntılarına geçmeden önce bir dünya turuna başvuruyoruz.

Kongo'nun yıllık bütçesi 952 milyon dolar, Hırvatistan'ın 3.7 milyar, Ekvator'un 3.3 milyar, Guatemala'nın 1.90 milyar, 60 milyon nüfuslu Etiyopya'nın ise 1.7 milyar dolar. Diğer bir Afrika ülkesi yoksul Gambia'da hükümet nasıl başarıyorsa, devlet işlerini yılda 90 milyon dolarlık bir bütçeyle yürütüyor.

Güney Asya'ya yöneldiğimizde bu tablo daha da kararıyor. 126 milyon nüfuslu Bangladeş 4.1 milyar dolar, 133 milyonluk Pakistan 12.5 milyar dolar yıllık bütçelerle vaziyeti kurtarmaya çabalıyor.

Bu mini istatistiği niye mi sıraladık? Ölçüleri, rakamları çoğu kez aile boyu olan Amerika'da bir kentin ‘tamir’ masraflarının nasıl astronomik boyutlara ulaştığını göstermek istedik.

Söz konusu kent, New York. Alan Hevesi, New York'u 21'inci yüzyıla hazırlamak için 92 milyar dolar harcanması gerektiğini söylüyor. Afrika'da orta çapta bir ülke kurmaya yetecek bu parayla kentin ilçelerini nehir altından birbirine bağlayan tünellerdeki çatlaklar sıvanacak, yollarda çukurlar kapatılacak, kütüphanelerde dam, ana su borularında akıntılar, metro tünelleri, okullar, köprüler, kanalizasyon şebekesi, itfaiye istasyonları onarımdan geçirilecek.

Amaç, New Yorklu'ya daha sağlıklı, rahat ve güven içinde yaşayacağı bir ortam sağlamak. Hürriyet Abidesi, Rockefeller Center, sinema, tiyatro semti Broadway, konser-bale bölgesi Lincoln Center, Madison-Fifth Avenue'lerdeki alışveriş yerlerine, Madison Square spor salonlarına, ünlü müzelere el atılmadığı gibi yeni yapım ve inşaatlara da para harcanmayacak. Şimdiden 52 milyar tahsisi yapılan 92 milyar dolara yalnızca New York'un ‘tamir’ parası gözüyle bakılıyor.

Kent sakinleri gibi yerli-yabancı ziyaretçiler gelecek beş-on yıl içinde pırıl pırıl, temiz, bakımlı bir New York'la haşır neşir olacak. Uzun zamandır gazetelerde böylesine içaçıcı bir müjdeyle karşılaşmamıştık. Aman ne güzel bir haber bu diyoruz. Birden aklımız bir gün öncesine takılıyor.

Peki, ya fareler?

---