PANTOLON ARIYOR, ÇIPLAK KADIN DEĞİL

İstanbul sosyetesi, ihtisas alanı alışveriş olduğunda bu kez de benden iki adım ileride. New York'tan dönen bir tanıdığının üstünde görmüşler 'Nudie' marka blucini. Bacaklara iyice yapışıyormuş. İlk defa duyuyorum Nudie markasını. Yaz sıcağında blucin peşine düşecek değilim, soruşturacağımı söylüyorum.

Fiyat etiketi pahalı, 350 dolar. Kadınlar gece davetlerine diz boyu çizmelerin üstüne Nudie' çekerek gidiyorlarmış. Ekonomistlerin analizlerini anımsıyorum. Blucin sektöründe satışlar son 30 yıldır iniş-çıkışlı sürdüğünü sık sık vurguluyorlar. Nudie'lere ilaveten Diesel'in Fayza, Shioner modelleri de 300 dolar civarında. Şarkıcı, müzisyen aktörler pahalı blucinleri etiketine bakmadan alıyorlar.

Bizde 'kot' diye sözü edilen blucinin doğum yeri, Amerika. Mucidi Alman yahudisi Levi Strauss. Bavyera'lı mucit maden işçilerinin çabuk parçalanan pantolonlarına karşı denim kumaşıyla çapraz örgülü 'kot'ları 1874'de piyasaya sürdü. Ucuzluk ve dayanıklılık niteliğiyle kısa zamanda toplumların her kademesine yayıldı.

Amerika 1950'lerden sonra üretici sıfatını kaybedip tüketiciliğe düştü. Çin, Taiwan, Hongkong ve Güney Kore ile baş edemedi. Bangladeş'ten Meksika'ya boğaz tokluğuna işçi çalıştıran ülkelerle rekabet edemeyince ithalata kota uygulamaya başladı. Blucin sektöründe bir Amerika'lı işçinin yevmiyesi 96 dolar. Bangladeş'te saatte asgari 10 blucin yapmaya mecbur işçinin aylığı ise 43 dolar.

Blucin, yoksulu ve zenginiyle Amerika'da en popüler giysi. Ülkede her yıl 500 milyon civarında blucin satılıyor. Toplam giysi sayısı 20 milyar. 1990'da Amerika'da satın alınan kıyafetlerin yüzde 50'si ülkede üretildi. 2010'da ise yalnızca yüzde 3'ü.

1962'de 12 milyar dolarlık giyim ticaretine sahip Amerika'da bugün tek bir perakende zinciri, Gap'in geçen yıl satış rakamı 14 milyar dolara eriÅŸti. ABD 2005'te ucuz işçilikle fiyat düşüren ülkelere uygulanan kotaları kaldırınca Çin'den pamuklu pantolon ve blucin ithalatı yüzde 1500 arttı. Giyim sanayiinde 650 bin Amerika'lının iÅŸsiz kalmasına yol açtı. Halen Amerikan evlerinde terliklerin yüzde 90'ı, elbiselerin yüzde 50'sini Çin işçileri üretiyor. Kota kaldırılışı giyim sanayiinde 650 bin Amerikalının iÅŸsiz kalmasına yol açtı.  Â

1970'li yıllarda Levi's, Lee, Wrangler, Calvin Klein, Ralph Lauren, Gloria Vanderbilt, Liz Claiburn gibi popüler markalar yaşarlılığını sürmek için dev perakende mağaza zincirlerine sığındılar. 2.1 milyon işçi çalıştıran, 430 milyar dolar satışı Norveç'in milli hasıla gelirinden10 milyar fazla olan Wal-Mart blucin çeşitliliğiyle liste başında.