New York'un işkence yazı

Birikmiş gazete, dergi, mektup, postayla alışveriş kataloglarını üstüste yerleştirip sicimle çeviriyorum. Sıra cam ve metallerde. Meşrubat şişeleriyle, balık ve domates salçası konserve kutularını, süt ve meyve suyu kartonlarını ayrı torbalara koyuyorum. Çöp odası apartman koridorunun sonunda. Torbaları, kağıt malzemesi paketini birer, ikişer taşıyıp odaya bırakıyorum. İçim rahat.

Mutfak artıklarını titizlikle cins cins ayırmaya hiç düşkün değilim ama Bloomberg'in ‘Çöp Detektifleri’yle cebelleşmeye de aynı şekilde hiç niyetim yok. New York'un gözükara belediye başkanı karışık çöpleri bir torbaya boca edenlere para cezası kesilmesi uygulamasını başlattı. Temizlik İşleri Dairesi'nin müfettişleri sabahın erken saatlerinde çöp kamyonları gelmeden mahallelere baskın yapıp torbaları inceliyor, atıklar ‘recycle’ denilen yeniden işlenmesine aykırı düştüğünde sahiplerine ceza yağdırıyorlar. Yemek artığı torbasında tek bir şişe çıkması bile ceza için yeterli. Az buz değil 100 dolar. Gökdelen yavrusu bir binada yaşamama rağmen ne olur ne olmaz diye hayatında çöp torbasına el uzatmamış milyarder başkanın hışmına uğramak istemiyorum.

New York'un Brooklyn ve Queens kesimlerinde dört, beş katlı binalar ile iki katlı aile evlerinde yaşayanların durumları daha vahim. Müfettişler çöp torbalarından mektup zarfı çıkarsa cezayı bastırıyorlar. Bazı mahallelerde çöp kamyonlarının toplaması için torbaların evin kapısı yerine kaldırıma bırakılması bile 25 dolarlık ceza için yeterli. Başıboş kedi, köpeğin yiyecek ararken torbaları parçalayıp artıkların kaldırıma saçılması da gene ceza kapsamına giriyor. 2003 yazı New York tarihine ‘Çöp İşkencesi’ tanımıyla geçeceğe benziyor.

Totaliter rejimlere parmak ısırtacak bu saçmalık yalnız çöplere mahsus değil. Bloomberg'in ceza listesinde bir sürü abukluk var. Geçen hafta Queens metro istasyonunun merdivenlerini çıkarken yorulan hamile bir kadın dinlenmek için basamaklara oturunca 50 dolar cezaya çarptırıldı. Durumu gören inşaat işçileri polisle tartıştıktan sonra aralarında para toplayıp cezayı ödediler. Okul malzemesini tekerlekli çekecekle taşıyan bir öğretmen Brooklyn metrosunda gişe memurunun izniyle servis kapısından geçmesine rağmen turnikeyi kullanmadığı gerekçesiyle 60 dolar ceza yedi. Turnikeden geçerken cebinden düşen bozuk paraları toplayan bir emekli de yolcuların geçişine mani oluyor diye 50 dolarlık ceza makbuzu aldı. Evinin önünde plastik süt muhafazası üstüne oturan bir erkek de trafiği engellediği bildirilerek 50 dolar ödemeye mecbur kaldı.

Araba sahiplerinin de Bloomberg'ün ceza genelgeleriyle başı dertte. Yangın musluğuna bir araç boyu mesafeden yakın park etme cezası 105 dolar. Trafik memurları yanlış yere üç-beş dakika için de olsa park eden araçları çekip polis parkına götürüyorlar. Taşıma ile ceza toplamı 300 doları geçiyor.

Önümüzdeki haftalarda hareket halinde cep telefonu kullanan, kahve içen araç sürücülerine ağır cezalar gelecek.

Lokanta ve barlarda tek bir müşterinin sigara içmesi halinde dükkan sahibi 100 dolar ceza alıyor, tekrarlanması halinde iki ve üç misline çıkıyor. Dışarda dükkan tentesi altında sigara içmek de, dolaylı zehirlenmeye sebep oluyor gerekçesiyle ceza kapsamına giriyor. Kadın barmenlerin şeffaf bluz giyerek çalışması dahi para cezası nedeni. New York ceza kotaları yağışına tutuldu.

Yasak furyasında en ağır ceza, ‘gürültü’ yaratan lokallere yazılacak. ‘‘Sakin Gece Operasyonu’’ adıyla faaliyete geçen teftiş heyetleri gecenin ileri saatlerinden gün doğuşuna New York'u tarayıp gürültü sınırını aşan bar, kulüp ve eğlence yerlerine 45 dolardan başlayıp 25 bin dolara çıkan ceza kesecekleri açıklandı.

Peki, New Yorkluları isyan ettiren, halk ile polis ve müfettişlerin tartışmasına sebep olan bu uygulamaların nedeni ne? Sebep dev kentin üç milyara yaklaşan bütçe açığı. Açığın, para cezalarıyla düşürüleceği ifade ediliyor. Belediye Başkanı Bloomberg'in hazırlattığı ‘yasak işlemler’ listesi birkaç bin sayfayı geçiyor. Çevre Kontrol İdaresi New York'ta son bir yılda 498 bin 708 ceza kesildiğini, şehir bütçesine bu yıl 663 milyon dolar gelir sağlandığını ilan etti. 2003'te yalnız araba parkı kurallarının ihlalinden bütçeye 550 milyon dolar ek kazanç gelmesi bekleniyor.