New York New York

Doğan ULUÇ

Amerika, nereye?

Beyaz Saray sanki ağlama duvarı. Halkı yoksul ülkelerin yöneticileri randevu kuyruğuna girip kalkınma programları için ABD Başkanı önünde el açıyorlar. Başkan Clinton, BM'de 188 devlet temsilcilerine patrondan işçisine uslüblu konuşmalar yapıyor. Dışişleri Bakanı Madeleine Albright'ı dış ziyaretlerinde devlet, hükümet başkanları karşılayıp ağırlıyor.

Amerika, dünya üstünde ayrı bir dünya. Yerküre insanlarının kaderi burada şekilleniyor. G-8 denilen bir avuç zengin ülke dahi ekonomik programlarının selameti için gözü, kulağı Amerika'da. İMF'in, Dünya Bankası'nın ipleri de başkent Washington'un elinde. Minik Delaware eyaleti Senatörü Joseph Biden'ın eylül sonunda Başbakan Ecevit'e küstahlığının temelinde ülkesinin her geçen yıl katlanan ekonomik gücü var.

BM'de ABD temsilcisinin ‘‘Yoksulluğu Yoketme On Yılı’’ toplantısında ‘‘Başkan Clinton en fakir ülkelerin tüm borcunu affedecek’’dediği konuşması uzun zamandır aklıma takılan bir soru yeniden canlandırdı.

‘‘Amerika, Nereye ?’’

Yerkürede milyarlarca insan son 10 yıldır giderek yoksullaşıyor. Afrika'da, Güneydoğu Asya'da 1.3 milyar insanın günlük geliri bir doların altında. Fifth Avenue'de şık kadınlar askılı Fendi çantalarına göz kırpmadan dört bin dolar ödüyorlar. Niger, Mali, Burundi'de iki kuruşluk ilaç, aşı alamayan ailelerin çocukları yaygın hastalıklara yenik düşüyorlar. Park Avenue'de ilkokul öğrencisi çocukların ithal malı Lord Fauntleroy şortları 300 dolar. Yarı çıplak Hintli çocuklar Calcutta kaldırımlarında gecelerken Beverly Hills sakinleri çifti 2400 dolardan düzinelerle yatak çarşafı ısmarlıyor. Zenci Rap yıldızı Puff Daddy, New York sayfiyesi Hampton'da bir villayı aylığına 150 bin dolar verip kiralıyor. Rakama vurulduğunda rakip kabul etmeyecek zenginlikte, refah ölçüsü akıl durduran bir ülke Amerika.

1990'dan bu yana Amerika'nın milli hasıla toplamından 3.1 trilyon dolar artış dünyanın en yoksul 113 ülkenin milli hasıla toplamından fazla.

'Forbes' Dergisine göre Amerika'da 200'ü aşkın milyarder var. Peki ya milyonerler ? ‘‘Bank of America’’ 11 milyon milyoner olduğunu bildiriyor. Bu milyoner sınıfına her ay 300 milyoner ekleniyor.

Bir milyon dolar Türk lirasına vurulduğunda ortaya 465 milyar çıkmasına rağmen Amerikan standardında önemli bir meblağ değil. Süpermarket sahibi Koreliler, limuzin işleten Ruslar, Rum lokantacılar, Romanyalı kuaförler, Polonyalı seyahat acenteleri arasında çok milyoner var. Ama bu milyonerler ‘‘zengin’’ sayılmıyor. Amerika'da zenginlik çıtası 100 milyon doları aşmakla başlıyor.

270 milyon nüfuslu Amerika'da 18 yaşın altında 70 milyon genç var. 65 yaşın üstünde ise 64 milyon yetişkin. Kabaca hesapla her 100 kişide altısı milyoner. Peki ya diğerleri ? Aile geliri ortalaması yılda 45 bin dolar. Gene de ülkede milyonlarca yoksul insan da yaşıyor. Oysa çalışmak isteyenin iş bulması kolay.

Refah, özgürlük, imkanları sınırsız yaşam düzeni yerkürenin en ücra köşesindekilerin düşlerini süsleyen Amerika diğer ülkelerin geçirdiği ekonomik çalkantılardan uzak gücünü katlamaya devam ediyor. İnsanları ne işsizlik ne de enflasyon korkusu içinde. Tüketim rekor seviyesinde. Refah endeskleri başını almış tırmanışta. Nereye kadar sürecek bu gidiş ? Kafamı hala kurcalıyor bu soru.

Amerika nereye ?