Doğan Uluç: 10 bin gazeteci

Doğan ULUÇ

Gece karanlığında Broadway'de ne zaman yürüyüşe çıksam tepemde ateş böceklerinin daireler çizdiği hissine kapılıyorum. Tiyatro caddesi renk, ışık cümbüşü içinde. ‘‘Cabaret’’, ‘‘42nd Street’’, ‘‘Les Miserables’’ gibi yıllardır perde indirmeyen oyunlar, düzinelerle yeni piyeslerin markilerinin spotları gelip geçene göz kırpıyor. Spor, eğlence, giyim ve gıda ürünlerinin yanar-söner reklamları karanlığı gündüze çeviriyor. Geçenlerde ‘‘Blast’’ müzikalini izledikten sonra bu kez elektronik-dijital iletişim teknolojisinin de Broadway'e yerleştiğini farkettim. ABC TV'nin ünlü anchorman'i Peter Jennings bina gövdesindeki dev bir ekranda akşam haberlerini sunarken diğer bir köşede Bloomberg'in şirket senetleri elektronik şeritte birbirini kovalayarak geçiyor, Fortune dergisi ile Nasdaq borsa haberleri diğer köşede iki binanın ön cephesini kaplıyor.

Dünyanın finans, iş, ticaret, moda, tiyatro, sanat, giyim merkezi diye ün yapmış New York son zamanlarda bu özelliklerine ‘‘Medya Başkenti’’ni de ekledi.

Kentin nabzı Manhattan adası ileri gelen gazeteler, yabancı ülkelerde özel baskı yapan dergiler, haber ajansları, dev TV şirketleri, yılda onlarca bin kitap piyasaya süren yayınevleri, İnternet ilişkisi sağlayan kuruluşlarına ev sahipliği yapıyor.

‘‘Columbia Journalism Review’’ adlı meslek dergisi yaptığı bir araştırmada minik adada 10 bini aşkın gazetecinin çalıştığını açıklayıp şu bilgileri sıralıyor : ‘‘Gazeteci tanımı muhabir, fotoğrafçı, kameraman, yapımcı, yazar, editör, grafikçi, sayfa sekreteri ve gerçek roman yazarını içeriyor. Manhattan'da dergilerde 2,800, gazetelerde 2,000, TV şebekelerinde 2,000, kablolu TV'da 750, lokal TV-radyolarda 750, haber ajanslarında 1000, yeni medyada 200 ile parçabaşı usuluyle 500 kişi çalışıyor.

Adanın uzunlamasına 10km.lik diliminde The New York Times, Daily News, New York Post, Wall Street Journal, Village Voice, New York Observer gazeteleri, Time, Newsweek, Business Week, New York, New Yorker, Forbes ile düzinelerle dergi yayınlayan Conde Nast, The A.P., Reuters haber ajansları merkezleri, ABC, NBC, CBS, Fox News TV kanalları ile lokal TV- radyo istasyonları, McGraw Hill, Random House, Simon and Schuster, W.W. Norton yayınevleri, Warner Communication, İnternet'in America On Line'ı ile medya devi Bertelsmann yer alıyor.

Manhattan'da haberleşme sanayiinin bu denli yoğunlaşmasını Newsweek'in eski baş editörü Maynard Parker şöyle izah ediyor : ’’New York insan yaşamının en önemli faktörlerinin oluştuğu bir kent. Herkes New York'ta ne olup bittiğini öğrenmek istiyor. En ilginç, en önemli şeyler burada oluyor. Basın örgütleri olayları New York merceğiyle izlemek istediği için dev şirketler burada toplanmış.''

Yazılı, görüntülü, elektronik bu medya zincirinde The New York Times gazetesi haberleşme teknolojisinin sancak gemisi konumunda. Afrika'dan Orta ve Uzak Doğu'ya dünya olaylarını dış bürolarıyla izleyen gazete Amerika içinde de ülkenin gündemini tesbit ediyor. Bu gazete okurları yanısıra diğer gazeteler için de haber kaynağı. Halkın saygı ve güvenini kazanmış olan N.Y. Times son seçimlerde George W. Bush'un güçlü rakibi Senatör John McCain'in öfkeli bir mizaca sahip olduğunu yayınladı. Ertesi gün McCain'in kendi eyaleti Arizona'da olmak üzere diğer kentlerdeki gazete ve TV kanalları bu haberi kullandılar. Popüler Senatör McCain'ın başkan adaylığını kaybetmesinde bu yayınların büyük rolü oldu. İleri gelen TV haber kanalları, yerli ve yabancı gazeteciler N.Y. Times'da yayınlanan haberleri sürekli işleyip gazetelerine aktarıyorlar. 143 yaşındaki gazetenin haber şebekesi ayrıca dünyada 650 basın-yayın organına servis yapıyor.

En yetenekli muhabir, yazar ve editör kadrosuna sahip olmasına da rağmen N.Y. Times'in da yanlış haber yayınladığı oluyor. Tecrübeli muhabir John Noble Wilford ‘‘Kuzey Kutbu eriyor’’ başlıklı ve 50 milyon yılda ilk kez buzulların suya dönüştüğü haberi birinci sayfada yeraldıktan yabancı basına da yansıdı. ABC TV'si olayı araştırınca kutbun erimediğini sadece bir buzul kesiminin her yıl olduğu gibi suya dönüştüğü ortaya çıktı.

Manhattan merkezli yazılı basın New York Belediye Başkanı Rudy Giuliani'nin prostat kanseri ve eşi Donna'yı boşamaya kalkmasını haber yapınca Amerikan TV'leri, Washington'dan Tokya'ya yerli ve yabancı gazeteler Rudy'nin özel hayatına geniş ölçüde yer vermeye başladılar. Oysa aynı günlerde Milwaukee Belediye Başkanı evli, çoluk-çocuk sahibi John Norquist'in sekreterini metres tutması, bir gazeteye seçmenlerden özür dileyen ilan vermesi ancak lokal basında yer aldı.

Dünyanın New York'a yönelik ilgisinin artışı devam ettiği sürece Manhattan'ın ‘‘Medya Başkenti’’ unvanını koruması da kesin görünüyor.