Yıldız arşivinden dünya liderleri

Siyasal ve toplumsal tarihi öğrenmenin birçok yöntemi, yolu vardır.
Hiç kuşkusuz bugün bunların başında gelen metot; fotoğraftan tarihi okumaktır. Burada; görsel malzemenin çağı belirleyici özelliğini unutmamak gerekir.
Yıldız Sarayı Fotoğraf Arşivi de bu konuda önemli bir özellik ve öncelik taşımaktadır.
Zira hem oluşturulduğu dönemde, hem de bugün yayınlanırken, çağın yeniliklerini içeren bir anlayışla yapılmıştır.
Sultan II. Abdülhamid’in Yıldız Sarayı Fotoğraf Arşivi tarihimize dair çok önemli görsel malzemeyi barındırmaktadır. Şimdi bu arşiv çeşitli kitaplarla gün ışığına çıkıyor.
Arşiv II. Abdülhamid’in özel meraklarını da yansıtan bir özelliğe sahip.
Bugün tanıtacağım kitap, ‘Sultan II. Abdülhamid’in Arşivinden Dünya Liderleri’ başlığını taşıyor.
Albümde kimler var?
Bavyera Kralı II. Maximilian, Bavyera Kraliçesi Marie, Hannover Kralı V. George, Hannover Kraliçesi Marie, Saksonya Kralı I. Johann, Saksonya Kraliçesi Amalie Auguste, Württemberg Kralı I. Karl, Alman İmparatoru I. Wilhelm, Alman Şansölyesi Otto Von Bismarck, Alman İmparatoru III. Friedrich, Alman İmparatoriçesi Augusta Viktoria, 16. ABD Başkanı Abraham Lincoln, 20. ABD Başkanı James A. Garfield, Avusturya İmparatoru Franz Joseph, Belçika Kralı I. Leopold, Belçika Kraliçesi Marie-Henriette, Flandr Kontu Prens Philippe, Bulgaristan Çarı Ferdinand, Cezayir Emiri Emir Abdülkadir, Çin İmparatoru Daoguang, Surakarta Sultanı IX. Pakubuwono, Fransa Kralı III. Napoleon, Fransa Kraliçesi Eugenie, Fransa Prensi Pierre Napoleon Bonaparte, Fransa Cumhurbaşkanı Sadi Carnot, Orleans Dükü Philippe, Fransa Cumhurbaşkanı Jules Grevy, Fransa Cumhurbaşkanı Mac Mahon, Fransa Başbakanı Jules Ferry, Fransız Devlet Adamı Kont de Mun, Hollanda Kralı III. Willem, Hollanda Kraliçesi Sophie, İngiltere Kraliçesi Victoria, İran Şahı Nasıreddin, İran Şahı Muzaffereddin, İspanya Kralı Francisco de Asis de Borbon, İspanya Kraliçesi II. İsabella, İspanya Veliaht Prensi VII. Alfonso, Norveç-İsveç Kralı XV. Karl, Norveç-İsveç Kraliçesi Louisa, İtalya Kralı II. Vittorio Emanuel, Sicilya Kralı II. Francesco, Sicilya Kraliçesi Maria Sophie, İtalya Milli Kahramanı Guiseppe Garibaldi, İtalya Başbakanı Rattazzi, Japonya Prensi Komatsu Akihito, Karadağ Prensi I. Nikola, Karadağ Prensesi Milena Vukotic, Madagaskar Kralı II. Radama, Johor Sultanı Ebubekir İbn-i Daing İbrahim, Portekiz Kralı I. Luis, Portekiz Kraliçesi Maria Pia, Rus Çarı II. Aleksander, Rus Çariçesi Maria Aleksandrovna, Rus Çarı II. Nikolay, Siyam Kralı Chulalongkorn, Papa IX. Pius, Yunan Veliaht Prensi I. George.
Albümün başında Kadir Topbaş, Nevzat Bayhan, Hakan Yılmaz’ın giriş yazıları yer alıyor.

MONARŞİNİN SON YÜZYILI

Editör Hakan Yılmaz, albümün özelliğini şöyle özetliyor:
“Sultan II. Abdülhamid’in devri sadece Osmanlı Devleti’nin çöküş dönemine değil tüm dünyada monarşilerin birer birer tarih sahnesinden çekildiği yüzyıla denk gelmektedir. Sultan II. Abdülhamid’in dönemi bir anlamda ‘monarşinin son yüzyılı’ olarak kabul edilebilir. Bu manada ‘Sultan II. Abdülhamid’in Arşivi’nden Dünya Liderleri’ albümü içeriği göz önüne alındığında adeta kapanan bir dönemin liderlerinin geçit töreni niteliğindedir.
Bu çerçeveden bakınca, albümde Sicilya, Hannover krallıkları gibi tarihe gömülen hanedanlıklara karşılık Malezya’da bugün hâlâ varlığını koruyan Johor Sultanlığı’nın hükümdarı Ebubekir Han’a kadar devrin en önemli simaları yer almaktadır.”
II. Abdülhamid’in Teknoloji Merakı yazısında, Yıldız Sarayı’nda bulunan aletlerden de söz ediliyor. Sultan’ın bu teknoloji merakı hatırı sayılır bir teknik alet genişliğine ve birçoğu ilk icat edilmiş araçlar olmak üzere telefon, fotoğraf, stereoskop, plak ve tıp bilimine ait birçok eşyayı barındırıyormuş. Yıldız Sarayı’nın tasfiyesinden sonra bu teknolojik aletlerden bir müze yapılması önerilerinin de ne yazık ki dikkate alınmadığı belirtiliyor.
Albüm Diplomasisi başlıklı yazı tüm detaylarıyla gösteriyor ki; fotoğraflar sadece belge, arşiv veya sanat açısından değil siyasi alanda da önemli bir işleve sahipti. Kraliyet aileleri, devlet liderleri, ülkelerin saray ve çevresi birbirlerine diplomatlar aracılığıyla, fotoğrafçı ve dahada önemlisi albüm göndererek, fotoğraf hediye ederek ilişkilerini güçlendiriyorlardı.
Albüm Fotoğraflarına Dair yazısı albümden önce kısa bir girizgâhı sağlıyor ve sadece kralların, imparatorların değil dönemin önemli güce sahip siyaset adamlarının da neden bu albümde yer aldığını kısaca açıklıyor. Örneğin Guiseppe Garibaldi, İtalya’nın birleşmesinde önemli rol oynamış bir halk kahramanı ve liderdi, haliyle onun bu albümde olması son derece normaldir.
Kitap, albüme başlamadan önce yukarıda saydığım önemli bilgilendirici bölümlerden sonra albüme geçiyor. Fotoğraf albümündeyse, her fotoğrafın yanındaki yazılar, hem fotoğraftaki kişinin kısa biyografisini verirken başka önemli bilgileri de aktarıyor. Bu yönüyle de bir tür tarihe not düşme görevini yerine getiriyor.
Tarih ve fotoğraf meraklıları için kitaplığa konulması gereken bir albüm.

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ

Onat Kutlar Bahar İsyancıdır YKY
Ned Beauman Boksör Böcek Domingo
Sennur Sezer İzi Kalsın Evrensel
Etgar Keret Buzdolabının Üstündeki Kız Siren Yayınları
Jack London Katıksız Sevgi Can Yayınları