Wagner dinlerken...

Bazı yazarlar,  sanatçılar var ki,  onlar ideolojileriyle,  düşünceleriyle,  kanaatleriyle birlikte anılırlar,  sanırım bunların başında Wagner geliyor.
Kendisi de Musevi olan Daniel Barenboim, İsrail’de Wagner çaldırdığı için, sert eleştirilerin hedefi olmuştu. O konuda yazmıştım ve Barenboim’in sanatı siyasal saplantılar üzerine kurmadığı için ondan yana oyumu vermiştim.
Ben sanatçının ideolojisi yüzünden övülmesine de yerilmesine de karşıyım. Değerlendirme ölçütlerimi, her şeyden önce edebiyat/sanat içinde oluştururum. İdeolojisini, siyaset anlayışını, vatandaşlık değerini sonra düşünürüm.
Elbette bu, sanata bakış açısı ve ölçütlerin öncelliğine göre değişebilir.
Bazı okurlarım, sanatçının toplumsal olaylarda aktif rol oynamasından yanalar, her olayda adeta, kültür sanat olayları için mütareke ilahıhı önerenler bile var.
Vietnam Savaşı’nı anlatan ‘Apocalypse Now’ filmindeki uçak taarruzları sahnesinde de Wagner’in müziği kullanılmıştı.
Siyasetle, diktatörlerle bu müziğin ilişkisi, onlara uygunluğu, zemin hazırladığı tartışılabilir ama 1933 ile 1939 arasında Hitler’in Wagner operalarını dinlemek için Beyrut’u ziyaret etmesi, Nazizm’in Musevi katliamının bedelini besteciye ödemek için yeterli bir neden midir?
Bazı müzik eleştirmenlerine göre, Wagner’in bazı metinlerinde satır aralarında antisemitizme rastlandığı görüşünü ileri sürerler. Onun operaları için “musico-poetic”  sentez saptamasını yapıyorlar.
Bir araştırmacı, 31 yaşında Tanhauser operasını Nisan 1845’te tamamladığında operada dev bir adım atmıştı, diyor.
O operanın önemine değinenler de, bu operada bestecinin, kendi dünyası içinde toplumdaki sanatçının psikolojisini keşfetmek amacını taşıdığını savunuyorlar.
Parsifal de Hıristiyanlık üzerine olduğundan Nietzsche’yi kızdırıyor.
Siyaset adamlarının,diktatörlerin müzikle ilgisi üzerine şaşırtıcı olaylar da vardır.
Sözgelimi bir kaynakta belirtildiğine göre Hitler, Parsifal’i seyrederken göz yaşlarını tutamamış.
Bazı kimseler de sanatçıların siyasi olaylara ilgisizliğinden yakınırlar.Bir eleştirmen 1791’de ölen Mozart’ın 1789’daki Fransız İhtilali’nden habersiz olmasını eleştiriyordu.
  �
BİR dergi Wagner’in operalarında rol alanların yorumlarını yayımlamış.
BBC Music, 10 Büyük Wagnerci’yi sunuyor:
Wiyhelm Furtwangler, Şef, 1886-1953,
Hans Knappertsbuch, şef, 1888-1965,
Lauritz Melchior, tenor, 1890-1973,
Kirsten Flagstad, soprano, 1895-1962,
Hans Hotter, bass-baritone, 1909-2003,
Georg Solti, şef, 1912-97.
(Bu yıl Ring’ini çok dinledim.)
Birgit Nilssor, soprano, 1918-2005,
Cnista Ludwig, Mezzo, doğumu: 1928,
Bryn Terfel, Bass, baritone, doğumu 1965.
  �
YAZARKEN dinlediğim CD:
Rene Pape (bass), Walküre, Meistersinger, Lohengrin, Parsifal, Tanhauser’den parçalar söyledi. Parsifal De Placido Domingo (tenor) düet yaptı. Chor der Staatsoper Unter den Linden, Chorus Master: Eberhard Friedrich, Staatskapelle Berlin. Daniel Barenboim.

Yararlandığım kaynaklar:
Gramophone, Wagner’s Greatest Roles, May 2013.
BBC Classic, Richard Wagner,
June 2013.