Türkiye’de en çok satanların serüveni

Arşivciliğimiz olmadığından kesin bir tarih veremem. Dergilerde best seller (en çok satanlar) listesi yayınlandığında, tartışmalara yol açmıştı. Listelerin altında hangi kitabevlerinden bilgi alındığı yazılırdı.

Ne var ki, ben bu tür listelerin kesinliğine o zaman pek güvenmezdim. Şimdi satış rakamları veriliyor, herkes birbirini denetliyor, böylece listeler inandırıcılık kazanıyor.

Türk yayıncılığının yavaş yavaş kendi yazarlarının reklamını yapması, satılması için para yatırması, imza günleri düzenlemesi, yakın zamanların anlayışı, yaklaşımı.

Kitap reklamcılığı tarihinden örnek vereyim.

Amatör anlayıştan profesyonel düzene geçişin tohumlarını taşıyor bu vereceğim bilgi. Yayıncılığımızın da yayın sanayiine geçiş hedefinin ilk adımları.

Tek kanal televizyon yayına başladığında, iki yayınevi televizyona kitap reklamı vermeye başladı, biri Altın Kitaplar Yayınevi, diğeri de e yayınevi idi. Reklamı verilen kitaplar, en çok satan çeviri kitaplardı, ancak Batı’da en çok satanlar televizyon ekranında tanıtılma şansına kavuşurlardı.

Harold Robbins, Arthur Hailey gibi adlar daha da çoğaltılabilir elbette.

Ben de o dönem Altın Kitaplar Yayınevi yönetmeniydim. Televizyon reklamlarının satışa etkisini araştırdık, sonuç umut verici değildi.

Televizyon reklamı birinci baskıyı sattırıyordu, ikinci baskıya etkisi olmuyordu. İşte yayıncılıktaki bu deneyim, reklamların tekrar yazılı basına dönmesinin nedenidir.

Herkes o dönem televizyon seyrettiğinden, kitabın reklamı ardından bir eğlence programı geliyor, kitabı unutturuyordu.

* * *

O kitapların geçiciliğinin asıl sebebi, öyle elle tutulur bir edebî eser niteliği taşımamalarıydı. Genellikle güncel bir sorunu romanlaştırırlardı, dünyada enerji darboğazı mı yaşanıyor hemen romanı yazılırdı, teröristler gazete haberlerinde mi yer alıyor hemen romanı hazırdı, Soğuk Savaş en favori konularıydı, otomobil endüstrisinde ekonomik dalgalanma mı var kısa zamanda romanını okuyabilirdiniz. Hiç kuşkusuz bunların sosu da seksti.

Şimdi hiçbiri okunmuyor, aranmıyor. Barbara Cartland adını hatırlayan var mı?

Bizim geçmişte en çok satan bazı romanlarımız/romancılarımız için de geçerli bir durum.

Yıllar önce en çok okunan yazarlardan, Kerime Nadir’in kitapları yeniden basıldığında okur ilgisini çekemedi. Çünkü aşk anlayışı değişmişti.

Mebrure Sami Alevok, Esat Mahmut Karakurt da, dünün çok satanları olmalarına rağmen bugün satmıyor.

* * *

PEKÄ° edebî eserlerin durumu nasıl. En çok satan kavramı bizim edebiyat tarihimizde nasıl baÅŸladı?ÂKim/kimler çok satanlar listesinin ilk isimleriydi? BaÅŸka yazıda sürdüreceÄŸiz bu konuyu.