Şostakoviç’i unutmadım

2006 W.A. Mozart’ın doğumunun 250. yılıydı, aynı zamanda da ünlü Rus bestecisi Dimitri Şostakoviç’in (1906 - 1975) 100. doğum yıldönümü.

Okurlarım epeyce Mozart yazmama rağmen, Şostakoviç’i neden yazmadığımı soruyorlar.

Sanırım bugün bir ölçüde bunun yanıtını veriyorum.

Yazmadım ama ünlü besteci hakkında çıkan dergileri masamda biriktirdim.

Rahmetli Rauf Hoca’nın (Rauf Mutluay) güzel bir sözünü size anımsatayım: "İyi şeyin vakti geçmez."

"Şostakoviç-Hayatı ve Eserleri" kitabının başında, bestecinin sözünü okursanız, belki onun görüşü konusunda bir bilgi edinebilirsiniz: "Bir sanatçı için halk kitlelerinin her gün yeni başarılar elde ettiği bir çağda yaşamak ve yaratmak büyük bir mutluluktur."

Şostakoviç’in, yaşadığı dönem gereği müziği kadar siyasal tavrı da tartışılıyor.

İki aylık Andante müzik dergisinin kapağında, besteci için şu sorunun yanıtı aranıyor: "Sadık yoldaş mı? Gizli muhalif mi?"

* * *

BESTECİNİN ölümünden sonra Solomon Volkof tarafından yayımlanan Testimony (Tanıklık Tutanağı) kitabından sonra tartışmalar, müzikologları iki kutba ayırdı.

Peki eserleri bu konuya aydınlık getiriyor mu? Ya da ona karşı takınılan siyasal tavır nasıldı?

Bestecinin Birinci Keman Konçertosu’nu Sakari Oramo’nun yönettiği CBSO (City of Birmingham Symphony Orchestra) eşliğinde çalan kemancı Leila Josefowicz, tarihi yasaklama olayını anlatıyor.

Şostakoviç’in, iyi kemancı David Oistrakh’a ithaf ettiği bu konçerto, devrim karşıtı ve formalist bulunduğundan ancak 1955’te New York Filarmoni Orkestrası eşliğinde çalınabildi. 1936 yılında bestelediği Lady Macbeth’i de formalist olmakla suçlandı.

Oğlu Maxim Şostakoviç, babasının birçok eserini seslendirdi, aralarında kendine ithaf edilenler de vardı.

Hasan Uçarsu’nun Mahler’in Slav Ruhlu Várisi konuşmasında (Ersin Antep’in konuşması) iki ara başlık, sanırım üzerinde durulacak iki gerçekçi saptama:

Besteciliği Büyük Değil Ama Önemli

Rahatsız Etmeyen Bayağılık

* * *

ŞOSTAKOVİÇ’in Mozart için kitabındaki bir övgüyle yazımı noktalıyorum: "Benim için Mozart çocukluğumun en parlak, en mutlu anıları ile özdeşleşmiştir. Mozart, müziğin çocukluğudur, dünyaya canlandırıcı bir sevinç ve içsel bir armoni veren taze bahardır."

Yazarken, Şostakoviç’in 15 No’lu Senfonisi ile 2 No’lu Piyano Konçertosu’nu, Gadfly’dan seçmeler dinledim. Orkestra BBC Filarmoni, piyanist Martin Roscoe, şef Vassily Sinaisky idi.

Yararlandığım kaynaklar:

Şostakoviç-Hayatı ve Eserleri, Gelenek Yayınları.

Andante Dergisi, Eylül - Ekim 2006, Şostakoviç Özel Bölümü.

The Gramophone Dergisi, July 2006.

BBC Music Dergisi, February 2006.

Amadeus Dergisi, Ağustos sayısı.

Bu dergilerde bestecinin seçme CD’leri hakkında bilgi bulabilirsiniz.