Sisin çağrıştırdıkları

Güzellikleri de çirkinlikleri de örten, belirsizlik üzerine bizi düşündüren sis.

Garip bir ruh hali yaratıyor, sadece gri bir perde görüyorsunuz, dünyadaki tek renk.

Benim gibi bellek antolojisi yazılarına her zaman müdahale eden biri, sisin sanattaki, edebiyattaki izdüşümlerini anımsayıverir.

Tevfik Fikret'in Sis şiirini bir içgüdüyle okumaya başlarım.

Bir sis imgesinin zenginliğinde, İstanbul'un kaypak tarihini anlatan eşsiz şiirlerden biridir.

‘‘Sarmış yine áfákını bir dûd-i muannid (Sarmış yine ufuklarını bir inatçı duman)

Bir zulmet-i beyzá ki peyápey mütezáyid. (Bir ak karanlıktır gittikçe artan.)

Tazyikinin altında silinmiş gibi eşbáh, (Baskısı altında silinmiş gibi cisimler)

Bir tozlu kesáfetten ibáret bütün elváh; (Bir tozlu yoğunluktan oluşmuş tüm resimler.)

O, sisin devamını ister, çünkü bu şehir ancak böyle örtünmelidir.

Ressam da olan Tevfik Fikret'in ‘‘Bir tozlu yoğunluktan oluşmuş tüm resimler’’ dizesini okuyunca Abdülmecid'in Sis tablosunu anımsadım.

* * *

SİSTE SÖYLENİŞ şiiri ile, Yahya Kemal Beyatlı, hem iyi bir sis şiiri yazıyor hem de Tevfik Fikret'e göndermelerde bulunuyor. Tarihi, doğayı edebi algılamanın şiirsel çeşitliliği:

‘‘Birden kapandı birbiri ardınca perdeler...

Kandilli, Göksu, Kanlıca, İstinye nerdeler?

Bir devri lanetiyle boğan şairin Sis'i.

Vicdan ve ruh elemlerinin en zehirlisi.

Hülyama bir eza gibi aksetti bir daha;

- Örtün! Müebbeden uyu! Ey şehr!- O beddua...

Hayır bu hal uzun süremez, sen yakındasın;

Hálá dağılmayan bu sisin arkasındasın.’’

Zülfü Livaneli'nin Sis filminde; bir yargıç babanın karşıt duygular içindeki öyküsü yansımıştı gümüş ekrana. 12 Eylül öncesinin çalkantılı dönemi, insan psikolojilerindeki yansımasını aktarmıştı bize.

Miguel de Unamuno'nun Sis'i (Behçet Necatigil çevirisi), roman kahramanı Augusto'nun sis içinde dolaştığı sayfaları unutamadığımı sis bir kez daha hatırlattı.

Belleğim yanıltıyor mu beni? Çünkü kitap elimin altında değil.

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Hasan Áli Yücel'e Mektuplar kitabındaki sis yazısı da onun düzyazıdaki ustalığının örneklerinden biri.

* * *

SİS; garip, insanı içine kapatan garip bir örtü.

* * *

Hepinize acının ve gözyaşının olmadığı bayramlar diliyorum.