Sinematek’in 50. yılı Onat Kutlar’ın ölümünün 20. yılı

Bu yıl, İstanbul Film Festivali kurucularından yazar Onat Kutlar ve arkadaşları tarafından 1965 yılında kurulan Türk Sinematek Derneği’nin kuruluşunun 50’nci yılı ve aynı zamanda Onat Kutlar’ın aramızdan ayrılışının da 20’nci yılı olması sebebiyle düzenleniyor buluşma. Sinematek’te çalışan, oraya emek verenlerin katılımıyla bir söyleşi/panel düzenleniyor. Sinematek yıllarının, misyonunun ve mirasının tartışılacağı söyleşide İstanbul Film Festivali’nin 25 yıl boyunca direktörlüğünü yürüten Hülya Uçansu moderatörlüğü üstlenecek, festivalin kurucularından ve danışma kurulu onur üyesi sinema yazarı Atilla Dorsay, gazeteci-yazar Zeynep Oral; 13 yıl boyunca festivalin artistik direktörlüğünü yürüten eleştirmen-yazar Vecdi Sayar ile Sinematek’in kurucularından ve ilk üyesi Jak Şalom da konuşmacı olarak yer alacak.
Sinematek başta bizim kuşak olmak üzere birçok kuşağın sinema bilgisini, sinema zevkini oluşturdu.
Dünya sinema tarihinin en önemli, ödül kazanmış filmlerini burada seyrettik. Hepimiz oranın üyesiydik, o zaman gençler, okuyanlar arasında Sinematek üyeliği bir statü göstergesiydi.
Japon yönetmenlerinden İtalyan yönetmenlere kadar en seçkin filmleri burada görme olanağına kavuştuk.
O zamanın kısıtlı koşullarında çoğu altyazılı filmlerin konusunu bir sayfalık fotokopi kâğıdından öğrenerek görürdük.
İtalyan Yeni Gerçekçiliği’nin en önemli yönetmenlerinin filmlerinden karelere hâlâ belleğimdedir.
Unutamadığım bazı filmleri anımsadım.
Eisenstein’ın ünlü Potyomkin Zırhlısı’nı izlemiştik. Sonra Potemkin değil Potyomkin olduğunu önemli Rus yazarlarının çevirmeni Hasan Âli Ediz’den öğrendik.
Sessiz sinemanın bu ünlü filmi, Ekim Devrimi’ne giden yolu, bir gemide çıkan isyanla aktarıyordu.
O usta çevirmen de darbelerin gadrine uğramış, gözaltında tutulmuştu.
Sinematek sadece filmlerin gösterildiği bir yer değildi, edebiyat ödüllerinin birçoğu da onun salonunda verildi.
Yanlış anımsamıyorsam, Sevgi Soysal da Orhan Kemal Roman Armağanı’nı bu salonda almıştı.
Bu önemli kuruluş da darbelerden sonra, art arda bıktırıcı soruşturmaların sonunda kapandı.

* * *

1950 kuşağının önemli öykücülerinden Onat Kutlar, 30 Aralık 1994’te The Marmara Oteli’nin pastanesine konulan bir bombanın patlaması sonucu yaralandı, 11 Ocak 1995’te tedavi gördüğü hastanede yaşamını kaybetti. İshak öyküler toplamıyla Türk Dil Kurumu Öykü Ödülü’nü kazandığında bütün kuşaktaşları ödül sevincini yaşamıştık.
Yazdığı her alanda, ustalığını kanıtladı. Yusuf ile Kenan, Hazal, Hakkâri’de Bir Mevsim’in senaryolarında da yine ustalığını ispatlamıştı. Bu yıl film festivalinde Onat Kutlar anısına Leopar filminin özel gösterimi yapılacak.
Onat Kutlar’ın en sevdiği yönetmenlerinden Visconti’nin 1963 yapımı başyapıtı Il Gattopardo/Leopar festival kapsamında 9 Nisan Perşembe günü 19.00’da İstanbul Modern ve 10 Nisan Cuma günü 16.00’da Rexx sinemalarında gösterilecek. 1963 Cannes Altın Palmiye En İyi Yönetmen Ödüllü Leopar, hem Visconti’nin en iyi yapıtlarından hem de gelmiş geçmiş en iyi tarih filmlerinden biri kabul ediliyor. Onat Kutlar’ın 1967 yılında Sinematek’in yayını olan Yeni Sinema dergisine yazdığı Visconti yazısının da festival kataloglarında ve festivalin internet sitesinde yer aldığını hatırlatalım...
Onat Kutlar’ı arayanlardan biriyim. Yıllarca aynı apartmanda oturduk, a dergisi’nin yayınlandığı yıllarda Yenikapı’da Kemal Bey’in kahvesinde arkadaşlarla oturur, edebiyatı tartışırdık. Sonra da birlikte eve dönerdik.

* * *

ONU sevgiyle anıyoruz.