Şiir okuyarak ağaçları tanıyın

Bu konuda bir kitabı görünce, merakımı giderecek bir kaynağa ulaştığım için hemen okumaya başladım.

Doğa sevginiz varsa, onunla ilgili bilgi edinmek istiyorsanız size bir kitap tavsiye edeceğim:

Şükrü Karatepe’nin ‘Şehir Ağaçları’ kitabı.

Önsöz:

“Ağaçlar hakkındaki ilk bilgileri, henüz çocuk yaşlarımda, bahçıvan olan babamdan ögrendim. Lisans öğrenimimi ve akademik çalışmalarımı Kamu Hukuku alanında yaptım. Fakat ağaç konusuyla heveskâr bir amatör olarak ilgilenmeyi hiçbir zaman ihmal etmedim. Sürekli okuyarak ve gördüğüm özellikli ağaçları inceleyerek bilgilerimi geliştirmeye çalıştım. Ağaçlar üzerine çıkan yayınları yakından takip ettim, kütüphanemde Anayasa ve İdare Hukuku kitapları kadar da ağaç kitabı birikti. Şehir ağaçları kitabı hazırlamamın ise, akademik ilgilerimden çok, belediye başkanlığımda karşılaştığım pratiklere dayanan nedenleri vardır.

.

Görevim gereği sıkça gittiğim yurtdışı seyahatlerimde, dünyanın önde gelen şehirlerinin cadde, meydan ve parklarındaki ağaçları yakından tanıma fırsatı buldum. Kuzey Amerika, Batı Avrupa ve Japonya’nın düzenli gelişen ve fiziki görünümleri hayranlık uyandıran şehirlerinde ağaçlar, beton ve asfaltın insanlar üzerindeki baskısını azaltan mimari bir unsur olarak mekanla birlikte tasarlanıyor. Bahçe, park, cadde, sokak ve meydanlara dikilen ağaç türleri, bölgenin iklim şartları, toprak yapısı, mekânın genişliği, sokakların yönü, binaların boyutu dikkate alınarak seçiliyor. Kalabalık, kirli ve güvensiz şehir ortamının risklerine karşı özenle korunan ağaçlara düzenli bakım yapılıyor, gübre, ilaç, su ihtiyaçları zamanında karşılanıyor. 

Ülkemizde şehir ağaçları henüz, mimariyi tamamlayan kentsel tasarım öğesi olarak görülmüyor. Yeterli bilgi sahibi olmayanların, standart ihtiyaç maddesi gibi satın aldıkları fidanlar, kentsel mekânın şartları göz önünde bulundurulmadan, genellikle rastgele dikiliyor. Yanlış dikim ve yetersiz bakım yüzünden, şehir ortamından kaynaklanan risklere karşı korunmayan ağaçların çoğu kırılıyor, yaralanıyor veya hastalanarak kuruyor. Ağaçların büyüyüp gelişmesi, çoğu zaman kalabalık insan ve araç trafiğinin insafına terk ediliyor.”

Şükrü Karatepe, bu çalışmada, öncelikle ülkemizin asli şehir ağacı türlerinin tanınmasına, şehirlerin iklim ve toprak yapısına uygun türlerin seçilmesine, kentsel mekânlara amaca uygun ağaçların dikilmesine, mevcut ağaçların budama, sulama, gübreleme, ilaçlama gibi bakım ve korumalarının doğru yapılmasına dikkat çekiyor. Ağaçların şehir ortamı, yapılı çevre, kentsel peyzaj, mekânsal tasarım, mimari, planlama ve görsel sanatlar açısından taşıdığı değerlere öncelik veren çalışma, “ağaç” kitabı kadar “şehir” kitabı olarak değerlendirilmeyi hak ediyor.

Kitabın bölümlerine şiirler eşlik ediyor:

Ağaç Dili

“Rüzgâr giriyor koluna

Serçe konuyor dalına

Doymadan alına moruna

Balta saplanıyor beline...

Baltanın sapı da ağaç...

Gülüyor mu? Ağlıyor belki...

Neyleyip etmeli

Ağaçça dilini

Sökmeli!..”

Bedri Rahmi Eyüboğlu

Saklanan Ağaç

“Güzü duymaya görsün ağaç,

Artık her günü bir işkence,

Bir hayale dalar her gece,

Başında gök ürperen bir taç,

Göz kırparken on yıldızlar,

Baharında sanıp kendini

Çağırır eski bülbüllerini

Ağaç pırıl pırıl sayıklar”

Cahit Sıtkı Tarancı

 Ağaç

“Ağacım dört kol çengi kıyamet

Her dalımda bir memleket

Uzar kollarım uzar

Taşımda toprağında bereket

Köklerinden başlar hürriyet

Bana çarptıkça anlar

Yağmur yağmur olduğunu

Rüzgâr rüzgâr

Taşımda toprağımda kıyamet

Köklerimden başlar hürriyet”

Cahit Irgat

Rahatı Kaçan Ağaç

“Tanıdığım bir ağaç var

Etlik bağlarına yakın

Saadetin adını bile duymamış

Tanrının işine bakın

Geceyi gündüzü biliyor

Ay ışığın bayılıyor

Ama kötülemiyor karanlığı

 Ona bir kitap vereceğim

Rahatını kaçırmak için

Bir öğrene görsün aşkı

Ağacı o vakit seyredin”

 Melih Cevdet Anday

Kitaptaki yazıları ve şiirleri

okuyup, fotoğrafları gördükten

sonra mutlaka bir geziye çıkın.

(Şehir Ağaçları,

Şükrü Karatepe,

İdealkent Yayınları)