Sarı Traktör’ün sürücüsü

Onlar gerçek Anadolulu yaşamlarıyla, tanıklıklarıyla bize “uzakta olan köyü” anlatmış, yazmışlardır.
Bence onların yapıtlarını okumadan, bugünün köyünü, gerçekçi edebiyatın önemli bir yanını da anlayamayız, edebiyat tarihini eksik değerlendiririz.
Hiç kuşkusuz bu adlar arasında Talip Apaydan’ın yapıtlarını da anmak gerekir.
Talip Apaydın’a Armağan kitabındaki yazıları okurken, bir kez daha onun kitaplarını anımsıyorum.
Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Yayınları arasında çıkan bu kitabı, yayına Prof.Dr. Kemal Kocabaş hazırladı.
YKKED (Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği), geçen yıl Mustafa Necati Öğretmenlik Onur Ödülü’nü ona verdi.
Talip Apaydın (d.1926), Ankara’nın Polatlı ilçesinin Ömerler Köyü’nde doğdu. Çifteler Köy Enstitüsü ve Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü Güzel Sanatlar Bölümü’nü bitirdi.
Yarım yüzyılı aşan zaman diliminde; 17 roman, 220 öyküyü bir araya getirdiği 14 öykü kitabı, 2 şiir, 3 anı, 4 deneme ve tiyatro oyunu olmak üzere 44 eser yazdı.
Osman Şahin’in kitapta yer alan değerlendirmesinden bir bölümü yazıma aldım: “... bütün olumsuzluklara karşın yeni bir çağın, yeni bir umudun sökmekte olduğunu okurlarına sezdirirken, kendi yaratıcı gücünü de katarak toplumcu gerçekçi sanat anlayışının getirdiği taze renk ve tonlarda kıyıda köşede kalmış insan ruhlarının sözcüsü olmuştur.”
Kemal Kocabaş’ın “İmece’den Yeniden İmece’ye” yazısında hem derneğin kuruluşu, hem de Talip Apaydın üzerine açıklamalar yer alıyor.
Talip Apaydın’ın Mustafa Necati hakkında özlü bir yazısı, birçok gerçeği ifade ediyor.
Kitap belli bir düzene sahip.
Birinci bölüm: Ailesi Talip Apaydın’ı Anlatıyor.
İlk yazı; eşi Öğretmen Halise’ye Mektup.
Bir öğretmenin ruh halini, direncini, sevgisini okuyoruz bu mektupta.
Bu yazıyı, Halise Apaydın’ın Eşim Talip Apaydın, Su Apaydın Öge’nin Babam Talip Apaydın, Güneş Apaydın’ın Babam Talip Apaydın, Aydın Toprak Apaydın’ın Öğrendim yazıları izliyor.
İkinci bölüm; Köy Enstitülü Arkadaşları Talip Apaydın’ı Anlatıyor adını taşıyor. Oldukça önemli bir bölüm. Zira yukarıdan beri tarif ettiğimiz tanıklar, tanıklıklar edebiyat tarihine katkıda bulunan isimler de yer alıyor burada.
Fakir Baykurt ile Mehmet Başaran’ın yazılarından birkaç cümleyi paylaşmak istiyorum.
Fakir Baykurt şöyle yazmış: “Birbirinden güzel şiirlerini ‘Susuzluk’ta topladı. Ardından romanları, öyküleri, oyunları, çocuk kitapları geldi. Öğretmenliğini yazarlığının üstünde tuttuğu her halinen belliydi. Amasya Kız Öğretmen Okulu’nun müdür yardımcılığını üstlendi. TÖDKF’de öğretmen örgütçülüğüne girdi, TÖS kurulurken de, eksik olmasın, 7-8 arkadaşla evime gelerek genel başkanlık görevini boynuma sardı. Öcümü alayım (!) diye ben de onu genel yönetim kurulu üyeliğine önerdim kaç kez. İkimiz de çok az fırsat buluyorduk romanlarımıza. Onun da, benim de gönüllerimizde yazılmadan kalıyordu en can attığımız konular. Çok işte, çok çilede ortak olmak varmış bu ortakçı oğluyla...”
Mehmet Başaran, onun kitaplarından söz ediyor:
“İlk yapıtı ‘Bozkırda Günler’de (1952) İç Anadolu’nun bozkırlarını o topraklarda yoğurulmuşluğun gücüyle dile getirir. ‘Bütün değerleri derinliklerinde saklayan’ bomboş, ıpıssız toprakları sevgiyle, coşkuyla kucaklar, bozkırın şiirini yazar. Anıların, gözlemlerin, yaşantıların sıcaklığında. ‘Yaban’da Ahmet Celal’e ‘ıstırap manzarası’ gibi görünen yerlere tutkundur; bozkırı derinlemesine yaşayan, etinde kemiğinde duyan bir ozandır Apaydın.”
Üçüncü bölüm, Basın ve Sanat Dünyasından Dostları Talip Apaydın’ı Anlatıyor.
Dördüncü bölüm; Talip Apaydın’ı Bir Öğrencisi Anlatıyor, beşinci bölüm Talip Apaydın’ın Akademisyen Dostları.
Kitap bir öykü ve şiirlerle son buluyor.
Köy Enstitülü, toplumcu gerçekçi edebiyatın bir yazarını, değişik kalemlerden okumalısınız, sanırım bu sizi, onun kitaplarını okumaya götürecektir. Ayrıca açıkça dile getirmek gerekir ki, anı kitaplar arasında en kuşatıcı olanlardan birisi elimdeki bu kitap. Zira ailesinden yakın çevresine, tanıdıklarından öğrencilerine herkesin yer aldığı bir kitap.
(Talip Apaydın’a Armağan, Yayına Hazırlayan: Prof.Dr. Kemal Kocabaş, Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Yayınları)
Tel ve Faks: (232) 256 52 62, www.ykked.org, ykked@yahoo.com.tr, yenidenimece@mynet.com

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ
Truman Capote / Bukalemunlar İçin Müzik / Sel
Sevil Atasoy / Karanlığa Yolculuk / Doğan Kitap
Claude Bouillon / Deri - Bedenin Öyküsü / YKY
Nevzat Bayhan / Kültür Yorumları / Zaman Kitap
Elio Vittorini / Sicilya Konuşmaları / Helikopter