Sanatçının mülkiyet hakkı

Tekinalp eserinde; sanat, edebiyat ve felsefe dünyasından kendi yarattığı örneklerle, her yazanın, çizenin, hakkını nasıl savunacağını, yaratırken nelere dikkat etmesi gerektiğini yalın, anlaşılır bir dille bize anlatmış.

Bu tür kitapları ben çok severim. Konunun uzmanları dışında, konuyla ilgili kişilerin de anlayabileceği bir üslup kullanılması, kitabın okunurluğunu artırır.

Fikri Mülkiyete Verilen Geniş Anlam başlıklı paragraf, fikri mülkiyet'in bir şiirden bilgisayar programlarına, veri tabanlarına kadar geniş bir alanı kapsadığını göstermektedir.

‘‘Fikri ürün soyuttur. Bir piyano konçertosunun, bir suluboya tablonun, bir bale koreografisinin, bir heykelin soyutluğu’’nu hukuk somut olarak algılar. Nasıl algınabildiğini de ‘‘Fikir ve sanat eserinin çekirdeğinde edebiyat, müzik ve sanat eserleri yer alır’’ diyen Tekinalp bize örneklerle sunuyor.

Yayımlanmamış eserler de korunur. Böylece eve gelen bir dostunuzun, sizin müsveddelerinizden aşırı esinlenerek (!) yazdıklarına karşı hakkınızı koruyabilirsiniz.

FSEK (Fikir Sanat Eserleri Kanunu) dönem dönem değişime uğramıştır: Siz son halini, haklarınızın niteliğini bu kitaptan zorlanmadan öğrenebilirsiniz.

* * *

BİR orkestranın icra ettiği bir eseri dinliyorunuz. Program kitapçığında orkestra üyelerinin adları yazılır.

Tekinalp diyor ki: ‘‘Bazı hallerde orkestranın bütün üyelerinin adlarının yazılması gerekebilir.’’

Bir CD'de bunun yazılması mümkün olur mu acaba? Sanmıyorum.

Toplumsal hayata mal olmuş kişilerdenseniz, fotoğrafınız, yağlı boya portreniz her yerde görülebilir.

Değilseniz, kimse bunları yayımlayamaz. İşte sıradan olmanın rahatlığı.

Yargıtay, ‘‘Bir şarkının usulüne uygun olarak okunmamasını’’ tazminat sebebi görmüş. Bazı icracıların bütün servetini bu cezalara vermesi gerekir. Demek ki yasa tam uygulanmıyor.

Parodi yapacaklar da dikkatli olsunlar.

Parodi'nin hukuki/sanatsal tanımı:

‘‘Parodi, bir eserin hiciv-mizah öğeleri ve üslubuyla taklit edilmesidir.’’

Tekinalp, burada dünya edebiyatının klasiklerinden hoş örnekler veriyor.

Ancak sanırım beni ve sizi etkileyecek olan; Yahya Kemal'in Mahur Beste şiirinin parodisini Metin Eloğlu'nun Haykırı başlığıyla yapması.

Doğrusu hoş bir örnek ve karşılaştırma seçmiş yazar.

Antoloji yapanlar, önce bu kitabı okusunlar, sonra işe girişsinler.

Bir şairin kitabından yüzde 90'ını alırsanız, hem kitabınız toplatılır hem de para ödersiniz.

* * *

ÜNALTEKİNALP, bütün sanatçıların, bilgisayarcıların, şairlerin, yazarların, bestecilerin, heykelcilerin, ressamların yararlanabileceği, zevkle okuyabileceği bir kitap yazmış.

İşin sırrı nerede? Bir hukukçu edebiyat bilirse, hukuk kitabını herkese okutur.

(*) Fikri Mülkiyet Hukuku, Temel Bilgiler, Milletlerarası Özel Hukuk, Milletlerarası Sözleşmeler, Fikir Sanat Eserleri, Markalar, Patentler ve Endüstriyel Tasarımlar, Ünal Tekinalp, Beta Yayınları.