Romanlarda Ankara

Dergideki diğer yazılar: Edebiyat ve Taşra, Gotik Roman Kahramanları, Nazan Bekiroğlu’nun Roman Kahramanları, Okurun Roman Kahramanları.

Ben Ankara Roman Kahramanları başlıklı dosyaya odaklanacağım.
Ankara simge bir şehir. Cumhuriyet sonrası başkent olarak, sadece siyasetin değil, değişen yaşama biçimlerinin, ilişkilerin hayattaki izdüşümlerinin kenti.
Bu açılardan bakınca Ankara romanlarının başka kentlerde geçen romanlardan önemli farklılıklar taşıdığı gerçeğini kabul etmek gerek.
Daha önce Roman Kahramanları dergisinde başka kentlerde geçen romanlar üzerine yazılar da yayınlanmıştı. O kentlerin tarihi, Cumhuriyet’ten önce ve sonra bu kadar keskin bir yarılma yaşamadığı için belki de, değişmeyen özellikler karşımıza çıkardı.
Ankara Roman Kahramanları’nın dosya editörü Ayşegül Yiğit, “Yedi Katmanda İçinde Ankara Geçen Romanlar” başlıklı girişinde Ankara’nın özelliğine değiniyor: “Bir kent olarak Ankara’nın hayatımıza girmesini elbette ki Cumhuriyet Türkiye’sine borçluyuz. Cumhuriyet’in başkenti, bir yandan kasabadan şehir olmaya evrilirken öte yandan da dönüşen bir toplumun sembolü olarak kalmıştır.”
Dosyanın dışında bıraktıkları üç roman var:
Memduh Şevket Esendal – Ayaşlı ve Kiracıları
Nazlı Eray – Aşkı Giyinen Adam
Emine Işınsu – Sancı.
Kentlerin özelliğini her zaman edebiyattan tanımayı yeğlerim. Çünkü bunların içinde, ister roman, ister öykü, ister deneme olsun, derin tahliller bulunur. O kente adım attığımda bütün tarihi benim gözümde canlanır.
Kahramanlar, bir tanıma/tanıtma işlemini çok daha kalıcı, anlamlı kılar.  Dünden bugüne baktığınızda, kentle birlikte orada yaşayan insanların tarihini/talihini de öğrenirsiniz.
Bu romanları okumadan, Ankara’yı, Ankaralıyı, oradaki siyasal haritayı, sosyal değişimi görmenin mümkün olduğunu sanmıyorum.

* * *

ANKARA Roman Kahramanları içinde, benim kanımca modern klasik denilebilecek üç roman var: Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Ankara, Adalet Ağaoğlu – Ölmeye Yatmak, Sevgi Soysal – Yenişehirde Bir Öğle Vakti.
Dosyadaki diğer romanların adları ise: Sabahattin Ali – Kürk Mantolu Madonna, Emrah Serbes – Her Temas İz Bırakır, İnci Aral – Şarkını Söylediğin Zaman, Barış Bıçakçı – Bizim Büyük Çaresizliğimiz.
Güneş Taşkın, Ankara Romanı Üzerine yazısında, Cumhuriyet’in siyasi kadrolarıyla halkın Cumhuriyet’i algılayışı arasındaki farkları irdeliyor.
Ayşe Akaltun, Bir Şehir Doğarken Ölmeye Yatmak’ta Adalet Ağaoğlu’nun romanını yorumluyor. Ankara’nın, kişinin bireysel konumunu belirleyen siyasal koşulların birbiriyle ilişkisini Adalet Ağaoğlu, ustaca saptamalarla ele alan bir başyapıt yazmıştır. O romansız Ankara üzerine bir söz söylemek, yargıda bulunmak eksik olur.
Filiz Dalkılınç, Öğlenin Bir Vaktinde Yenişehir yazısında roman kahramanlarını ayrı ayrı tanımlıyor. 70’li yılların Ankara’sındaki insan mozaiğini, sınıf yükselme telaşını bu romandan okumanızı salık veririm.

* * *

ANKARA Roman Kahramanları, Cumhuriyet başkentinin; insan, siyaset tarihini verdiğinden bu saptamaları Türkiye çapında algılamak gerekir.

-Roman Kahramanları, 25. sayı, Üç Aylık Edebiyat Dergisi, Ocak-Mart 2016.