Osmanlı’dan bugüne müzik zevkimiz

Kimi adlar yalnız alanının zirvesi olma özelliğini taşımazlar, ülkenin siyasal tarihindeki zevk değişimlerini de simgelerler. Hiç kuşkusuz Tanburî Cemil Bey bunlardan biridir. Bekir Şahin Baloğlu’nun ‘Efsane ve Realite Arasında Bir Portre-Tanburî Cemil Bey’ kitabını okurken bunu anlıyorsunuz. Baloğlu’nun kitabı, müzik zevkimizin yıllar içindeki evrilmesini irdeliyor.
Tanburî Cemil Bey, Yahya Kemal Beyatlı’nın şiirinde yer almasıyla edebiyat tarihimize geçti.
Bazı kitaplar sizin hayatınızdan da bazı yılları hatırlatır. Baloğlu’nun kitabı bu kategoriye giriyor. Kitabın başındaki ‘Müzikte Değişimin Öznesi Tanburî Cemil Bey’ başlıklı sunuş yazısı Namık Sinan Turan’ın: “19’uncu yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı toplumunun yaşadığı değişimlerin müzikal yansımaları da bir o kadar dikkat çekicidir. Müzik, kültürel değişimin birçok parametresinin ölçülebileceği bir işitsel alan olarak kültürel değişimin merkezinde yer almaktadır. Dr. Baloğlu’nun Tanburî Cemil Bey kitabı birkaç yönüyle öne çıkmaktadır. Öncelikle bu büyük sanatçıyı belli bir sorunsalın odağında değerlendirmeye almaktadır. Onun analizinde sosyal bilimlerin değişim kavramı merkezi bir yere sahiptir. Cemil Bey burada sıradan bir biyografik malzeme olarak değil toplumsal değişimin kültürel yansımalarını müziğinde ortaya koyan bir icracı kimliğiyle belirmektedir. İkinci olarak bu çalışmada Cemil Bey, gelenek icatçısı bir müzisyen olarak eskiyle yeni arasında kültürel taşıyıcı rolüyle değerlendirilmektedir.”
Giriş’te bir teşekkür listesi yer alıyor. İthaf şöyle: “Tanburî Cemil Bey’in aziz ruhuna.”
İçerik sıralaması ve içerikten seçme okumalar:

1. Bölüm
Toplumsal Değişim Kurumları ve 17. Yüzyıldan 19. Yüzyıla Türk Müziğinin Değişim Sergüzeşti
Modernleşme Sancılarının Sarmalında Bir İmparatorluk
Toplumsal Değişim ve Değişim Paradigmaları
Toplumsal Değişimin Etkin Bir Unsuru Olarak Sanat

2. Bölüm
19. Yüzyıl İstanbul’unun Sosyokültürel Atmosferi İçinde Bir Portre Olarak Cemil Bey
Pir’den Deha’ya: Osmanlı’da Sanatı Yüceltme Kültüründe Değişim

Efsane ve Realite Arasında Bir Portre-Tanburî Cemil Bey
Bekir Şahin Baloğlu
Dergâh Yayınları

3. Bölüm
Bir Virtüöz Portre Olarak Cemil Bey
Tanbur ve Tanburîlerin Tavırları
Eski-Yeni Tartışmaları Üzerine Yorumlar
Cemil Bey’in Ses Mirası ve Besteciliği
Diğer Saz Eserleri ve Şarkıları Üzerine Yorumlar
Yüzyılın Modern Ses Mimarı
Cemil Bey’in Mültienstrümantalist Yönü
Polifonik Tanbur İcrası

4. Bölüm
Efsanevi Bir Kahraman Olarak Cemil Bey
Efsane ve Realite Arasında Bir Portre: Cemil Bey
Sultan II. Abdülhamid’in Huzurunda Bir Sazende
Cemil Bey Mitinin Oluşumunda Genetik Bir Katkı, Mesud Cemil
Tanbur İcrasında Eskiye Yöneliş: Yeni Yeni-Eski Tavrın Temsilcisi İzzettin Ökte ve Yeni Bir Terkip Sahibi Ercüment Batanay
Tekrarcı İlk Kuşak Talebeler, Yenilikçi Plak Talebeleri ve Bir Kırılma Dönemi Olarak 1950’ler
Günümüzde Cemil Bey Mirasının Algılanışı
Baloğlu’nun kitabını okuduğunuzda iyi bir besteciyi, icracıyı bilerek dinleyeceksiniz. Müzikle ilgilenen herkesin kitaplığında bu kitabın bulunması gerekir. Kültürel değişiminin en belirgin alanı müziktir. Üstelik bizim gibi Doğu-Batı zevkini yaşayan bir ülkede müziğin zirvelerinin hayatını, yaptıklarını okumak, tartışmalara daha doğru bakmamızı sağlayacaktır.