Orta Asya’dan Taksim’e ağaç

Ağacın binlerce yıldır taşıdığı anlamları, dini ve din dışı dünyadaki simgesel yanını unutsak da anımsatıcı birçok öğe bizi düşünmeye çağırıyor.
Pervin Ergun’un Türk Kültüründe Ağaç Kültü* kitabı, bizim bu konudaki bilgisizliğimizi giderecek, kutsaldan günlük yorumlara kadar ağaç kavramını yeniden belirlememizi sağlayacak kapsamlı bir çalışma.
Kitabın sistematiğini, içeriğini tanıtmalıyım.
Önce ağaç kültünün mana ve mahiyeti hakkında bilgi veriliyor.
Ardından dünya kültüründe ağacın algılanışı, kutsallığı, dini sembol olarak manası üzerinde duruluyor.
Tüm detaylarıyla Türk kültüründe ağaç kültü üzerinde duruluyor.
Gerek kutsallığı, gerek Türk kültüründeki yerini okuduğunuzda, yıllarca duyduğunuz, bildiğiniz şeyleri daha iyi anlayacak, ağaca artık kültürel ve tarihi mirasıyla birlikte bakacaksınız.
Yazarın da altını çizdiği üzere, ağaç birleştiricidir!
Yaşamımızdan verdiği örnekler de gösterir ki, dindar biri ile “dini endişelerden uzak kişilerin”, bir inançta buluşması başka türlü mümkün olmazdı.
Yaşamımızdan defin törenlerine kadar ağacın yeri varsa, onu yaşatmak da, onun kalması için mücadele etmek de insan olmanın niteliklerindendir.
Dini törenlerden, yazarın deyimiyle, mevsimlik törenlere kadar her zaman ağaç ön plandadır.
Kuran’da, toplumsal tarihte ağaçlara verilen değerin birçok örneğini bu kitaptan okuyabilirsiniz.
Cennet tasvirlerinde ağaç vardır, ağaç yok olduğunda, kesildiğinde hiç kuşkusuz cehennem tasvirini yapmak gerekir.
Ergun’un belirttiğine göre, Alevi-Bektaşi kültüründe en fazla saygı gören ağaç, Tûbâ ağacıdır.
Ağaca önce korunması gereken canlı bir varlık olarak bakacağız!
Ondan sonra kutsal bir varlık olarak değerlendirmek zorundayız! Haliyle kültürel yaşamdaki rolü bütün ağırlığıyla omzumuzda olacak...
Ağaçla ilgili ne kadar çok sözümüz vardır, üstelik bizim kültürümüzde en çok övündüğümüz işlerimizden biri ağaç dikmektir, fidan dikerek çocuklarımızın doğumuna adeta bir tarih düşeriz.
Pervin Ergun’un Türk Kültüründe Ağaç Kültü’nü okuyan birinin ağaç hakkındaki düşüncesi kutsal bir anlayışa dönüşecektir.
Değil ağacı kesmek, onu çoğaltmak, yaşatmak için olağanüstü, insanüstü bir çaba gösterecek ağacın kıymetini bilecektir!

***

BİZİ bilgilendiren Ergun’un kitabını okuduktan sonra, Hikmet Birand’ın Türk edebiyatında deneme türünün en iyi örneklerinden saydığım Alıç Ağacı ile Sohbetler kitabını okumanızı salık veririm, bir ağaç ekseninde ne çok şey söyler, ne çok insancıl duygular aşılar bize.
Ağaç sevgisini kutsallaştıran kitaplardan biridir.
Ağaca sevginiz, bağlılığınız tutkuya dönüştüyse mutlaka, Mehmet Başaran’ın Ahlat Ağacı şiirini de okuyun.
Bir ağacın serüvenini, insanınkiyle özdeşleştirerek yazılmış bir şiir.
Sanırım bu kitabı herkesin okuması şart, ağacı sevenler başta olmak üzere.
Sanırım bugünlerde bu kitabı okuyanlar, ağaç sevgisi ve ağacın önemi hakkında çeşitlemeler yapacak malzemeyi bu kitapta bulacaklardır.

* Türk Kültüründe Ağaç Kültü, Pervin Ergun, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları