Kıbrıs’ta İsveçli arkeologlar

Sahibi bana ilgi çekici bir kitap armağan etti: “Kıbrıs Macerası 1927-1931”. (1)
Kitabın yazarı Marie Louise Winbladth. Türkçe, Yunanca, İngilizce üç dilde hazırlanan kitap, İsveç’ten davet edilen arkeologların kazılarını, kazılarda bulduklarını anlatıyor.
Arkeologların buldukları, bilim adamlarının değerlendirme alanları, ne var ki o yıllarda böyle bir çalışmanın yapılması doğrusu her okurun, hele bir Kıbrıslının merakını çekecek bir çalışma.
Çeşitli ülkelerin konsolosluk, temsilcilik görevlerini üstlenmiş Pierides ailesinin girişimiyle başlayan bu çalışmalar birçok anekdotu içeriyor.
Söz gelimi, sponsorluğun pek söz konusu olmadığı bir zamanda, bir arkeolog ünlü otomobil fabrikası Volvo’yla bir anlaşma yapıyor. Fabrikadan çıkan ilk üç arabasından birini alıp Kıbrıs’a götürüyor. Bulunanlar konusunda ise bir anlaşma ayrıca yapılıyor. Yarı yarıya bölüneceği konusunda imzalar atılıyor ama buluntuların yüzde 65’i İsveç’e gidiyor. Kitapta, Rum ve Türk halkların hayatından fotoğraflar ve resim altları, tarihe not düşüyor. Kitap o yılların tarihi için önemli bir belge niteliği taşıyor.

* * *

KIBRIS’TAN aldığım iki kitaptan daha söz edeceğim.
İlki, Taner Baybars’ın İspinozlar, kitabı (2). Taner Baybars’ı Türk okurlarının bir bölümü tanır, ben onun mektuplarını okumuştum. Baybars, 1954’te ilk şiir kitabı “Mendilin Ucundakiler”i Türkçe yayımladı. Daha sonra İngilizce olarak beş şiir kitabı, iki romanı yayımlandı. Başta Nâzım Hikmet ve birçok Türk şairinin şiirlerini İngilizceye çevirdi. Fransa’ya taşındıktan sonra Franısızca şiirler yazdı, resim sergileri açtı. 2010’da Fransa’da öldü.
Taner Baybars’ın kitabının ilk bölümünde hikâyeleri yer alıyor.
Türkçe yazdığı bu hikâyeleri 1950-55 yılları arasında yayınlamış.
İkinci bölüm ise Deneme, Tanıtım, İnceleme başlığını taşıyor.
Türk ve yabancı edebiyatçılar üzerine yazıları bu bölümde toplamış. Aralarında İspanyol şairi Juan Ramon Jimenez, Ahmet Haşim, Cenap Şahabettin gibi adlara dair yazılar yer alıyor.
Sait Faik Çevrilebilir mi yazısı üzerinde düşünülmeli. İngiliz kitap dergisi The Times Literary Supplement’ın bir sayısında Türk edebiyatıyla ilgili bir yazıdan söz ediyor. Yazının tarihi 1955.
O yazıya bakınca bugün Türk edebiyatının Batı’da tanınma derecesiyle övünmemiz gerekiyor.
Kitabın üçüncü bölümü de Yolculuk Duyguları adını taşıyor. Osman Türkay ve Gürgenç Kokmazel’in söyleşileri ile kitap son buluyor.
Diğer kitap ise Neşe Yaşın’ın “Şiirle Hatırlamak-Kıbrıs Türk Şiirinde Paradigma Değişimi” kitabı, Kıbrıslı edebiyatçıları tanıma açısından önemli (3).
Kitabın başında iki şairin karakalem portreleri var:
İki şair inceleniyor: Özker Yaşın (1932-2011), Fikret Demirağ (1940-2010).

* * *

NE yazık ki bu kitaplar Türkiye’ye ulaşmıyor.

(1) Galeri Kültür Yayınları
(2) Işık Kitabevi
(3) Söylem Yayınları