Karagöz ile Hacivat gölgede kalmasınlar

Oysa Karagöz ile Hacivat, her dönemde yaşayan, iki sınıfı, anlayışı temsil eden, toplumsal katmanlar arasındaki farklılığı sergiler.

Geleneksel oyunlarımızın bugünkü yaşamımızda mutlaka izdüşümlerini bulabilirsiniz.

İki kişinin birbirlerini anlamadan konuşmaları, Hacivat’ın eski deyimle lügat paralayarak konuşmasına karşılık Karagöz’ün yalın bir dille konuşması, halktan biri olması, karşıtlığı oluşturan öğelerdir.

Hacivat bilgili görünmek ister, öbürü doğaldır.

Şimdi televizyonlardaki sohbet toplantılarında konuşmaların zevkine varabilmek, bazen abes bölgeye düştüklerini bilebilmek için bence mutlaka Karagöz ile Hacivat’ı seyretmek, bu olanak yoksa metinlerini okumak gerekir.

Dikkat edeceğiniz husus, ikisinin de birbirini dinlememesidir. Ya da birbirlerini hep yanlış anlamalarıdır.

Kısacası Karagöz’ün çıkış noktası budur.

* * *

TÜRK GÖLGE OYUNU-KARAGÖZ bir kitapçık ve iki CD halinde yayımlandı.

Birinci CD’de ünlü sanatçıların Karagöz kayıtlarını dinleyebilirsiniz. İkinci CD’de ise Karagöz’de söylenen şarkılar yer alıyor.

Hayal Şarkıları başlıklı bölümde, semailer, türküler, polkaları Recep Birgit-Doğan Diklen-Necmettin Yıldırım-Naci Keskin gibi ses ustalarından dinleyebilirsiniz.

Bütün kayıtlar 78 devirli taş plak kayıtlarından alınmış.

Albümün başında Cemal Ünlü, Bir Gösteri Sanatı Olarak Karagöz’de, Karagöz’ün kısa tarihini yazıyor, ayrıca buna gerekli ilginin gösterilmemesinden yakınıyor:

"Biz burada; doksan-yüz sene önce yapılan taş plak kayıtlarını yayınlayarak C. Kudret’in çalışmalarının yanına bir ’ses arşivi’ ekliyoruz. Elinizdeki albüm aracılığıyla; sözü edilen taklitlerin, muhaverelerin, Karagöz’le Hacivat’ın dalaşmalarının neye benzediğine, defterlerde yazanların Karagözcü ustalarının ağzında nasıl hayat bulduğuna tanıklık etme şansını yakalamış olacağız."

Özellikle kadının toplumsal yeri konusundaki konuşmalar (muhavereler) gerçekten ilgi çekicidir.

* * *

HEM metinlerin hem bestelerin seslendirilmesi açısından önemli bir kaynak, bu metnin ve CD’lerin sponsorluğunu üstlenen Saydam Tekstil’in yararlı bir iş yaptığını belirtmeliyim.

Her kuşağa verilecek en iyi armağanlar listesinde ben bu albüme birinciliği veriyorum.

Yararlandığım kaynaklar:

78 Devirli Taş Plak Kayıtlarıyla Türk Gölge Oyunu- Karagöz, İki CD, Metin: Cemal Ünlü.

Karagöz, Cevdet Kudret, Karagöz, toplu Karagöz metinleri, üç cilt, YKY.

Karagöz Ouyanları, üç cilt, Hazırlayan: Ünver Oral, 1- Kár-ı Kadim, 2- Nev - İcád, 3- Yeni Kitabevi.