İslâm uygarlığına geniş bir bakış açısı

Böyle çalışmalar yalnız İslâm dünyası için değil, Batı dünyası için de gereklidir. Çünkü hem öncelik/sonralık konusuna malzeme sunmakta hem de karşılaştırma çalışmalarını mümkün kılmaktadır.
Fuat Sezgin’in hazırladığı İslâm Uygarlığında Astronomi, Coğrafya ve Denizcilik, bu özellikleri içeren bir çalışma.
Kitap yayıncılığında geldiğimiz noktayı, bu tür kitaplar, içerik ve biçim açısından temsil ediyor.
Çünkü bazı kitaplar, içeriğinin gereği baskı düzeyinin de yüksek olmasını zorunlu kılmaktadır.
Kitap, Almanca 5 ciltlik, “Wissenschaft und Teknik im Islam” isimli tercümesinden derlenmiş.
Bu tür kitaplar uzmanların yanısıra meraklıları için de kütüphanelerinde bulundurmaları gereken çalışmalardır.
Bir gazete, bir dergi, bir kitap okuru bile, bilgisini artırmak için bunlara başvurmak gereği duyacaktır. Bilginin yanısıra görsel mükemmellik de bu kitabın yazılması gereken farkı.
Fuat Sezgin, Önsöz’de İslâm uygarlığının kısa tarihini yazmış, böylece ayrıntıları daha kolay anlayabilmemizi sağlayacak:
“ Yedinci yüzyılın ilk yarısında, Yunanlıların elinde çok yüksek bir düzeye ulaşmış bilimlerin, DOğu Akdeniz havzalarında ve Sasaniler İranında ağır adımlarla çok küçük mesafeler geriye bırakmakta olduğu bir sırada, İslâm bu kültür merkezlerini içine alan bir kudret olarak tarih sahnesine çıktı. O kültür merkezlerinin mümessillerini, hangi inançta olurlarsa olsunlar büyük bir tolerans ve anlayışla entegre ve onların hocalığını kabul ederek, bilimlere yeni bir kıvılcım kazandırdı. Sekizinci yüzyılın ortalarında Hind kaynaklarına uzanıldı. İki yüzyıl kadar süren bir resepsiyon ve asimilasyon safhasından sonra yaratıcılığa ulaşıldı.
Bilimlerin İslam dünyasında ulaştığı yaratıcılık safhası bazı alanlarda daha 8. yüzyılın ikinci yarısında, bazı sahalarda ise 9. yüzyılın ortalarına doğru gerçekleşmiş oldu. Bu yaratıcılık safhası sonlara doğru sür’atin ve kantitenin düşmesiyle beraber 800 yıl yani 16. yüzyılın sonlarına kadar devam etti. Onların başardıklarının bugün küçük bir kesimini biliyoruz. Ayrıntılı olarak saymaya kalkışmak yerine şu şekilde ifade edilebilir: Onlar diğer kültür dünyalarından, özellikle Yunanlılardan aldıkları bilimleri geliştirdiler, yeni bilimleri ortaya koydular; önderlik durumuna geçecek kültür dünyasında ortaya çıkacak bazı bilimlerin yollarını döşediler. “Büyük” ve “yaratıcı” diye vasıflandırdığımız bilimin 800 yıl kadar süren bu safhasında Müslümanların Arapça yazan Hıristiyan ve Yahudi vatandaşlarının katkısı az olmadı.
Bilimler tarihine bu yaratıcı safhada nelerin kazandırıldığının hepsini veya büyük bir kısmını bilmekten henüz çok uzak bulunuyoruz; tamamını tanımak belki hiçbir zaman mümkün olmayacaktır. Ama bugün bildiklerimiz, bilimler tarihinin en büyük birkaç safhasından biri karşısında bulunduğumuzu duymamıza yetiyor.”
Astronomi, Coğrafya ve Denizcilik bölümlerinin başında ayrı ayrı birer giriş var.
Kitapta yer alan görsel malzemelerin zenginliğinden ve baskı kalitesinden mutlaka söz etmemiz gerekir. Usturlapların, cetvellerin, rasathane planlarının, metinlerin, haritaların özel baskılı görselleri zengin içerikli kitabı daha da etkileyici bir hale getirmiş.
Astronomi bölümünde üç önemli ve ayrı rasathanenin tarihçesi anlatıldıktan sonra sözkonusu rasathanelerde ve genel olarak astronomi biliminde kullanılan aletlerin tanımı, tarihçesi, özellikleri aktarılıyor.
Coğrafya bölümünde önemli haritalar hakkında bilgiler verdikten sonra yine görsel malzemeyle beslemiş Sezgin. Denizcilik bölümünde önemli limanlar, denizciler anlatıldıktan sonra Vasco da Gama, Diego Ribeiro gibi ünlü denizcilerin usturlaplarını anlatıyor. Özellikle İslâm uygarlığının hep ihmal ettiği söylenen denizcilik ve uzay bilimine yönelik bilgiler okurlarını etkileyecek.
İslâm Uygarlığında Astronomi, Coğrafya ve Denizcilik kitabının sonunda, Bibliyografya ve Dizinler bulunuyor.
Kitapların ayrıca sertifikaları var.
Kütüphaneninizin, değerini artıracak bir araştırma.
(İslâm Uygarlığında Astronomi, Prof. Dr. Fuat Sezgin, Boyut Yayın Grubu)

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ
Altan Öymen / Öfkeli Yıllar / Doğan Kitap
Jose Saramago / Not Defterimden / Turkuvaz
Adnan Özyalçıner / Panayır / Evrensel
Jodi Picoult / Taş Kağıt Makas / APRIL
Alpay Doğan Yıldız / Popüler Türk Romanları / Dergâh