İlle de yanması mı lazım

Yazar evlerine önem vermiyoruz, onun yaşadığı, nefes alıp verdiği, eserlerini yarattığı yerin önemini bir türlü idrak edemiyoruz. O evde gündelik yaşamından izler vardır, kullandığı eşyanın bile korunması gerekir.

Şöyle bir ev envanterini gözden geçirelim.

Önce İstanbul’dan başlayalım.

Bugün bazı evler ziyaret edilebiliyorsa, yazarların bıraktığı evlerdir.

Tevfik Fikret’in Âşiyan’ı, onun yaptırdığı evdir.

Heybeliada’daki Hüseyin Rahmi Gürpınar evini birkaç kez ziyaret ettim. Eşya duruyordu ama yazarın yaratıcılık serüvenine dair tek iz yoktu.

Burgazada’daki Sait Faik Abasıyanık evi korunuyorsa bu da mirasını Darüşşafaka’ya bağışladığı, Türkiye İş Bankası’nın da kitaplarını çıkardığı içindir.

Yıllar önce Etiler’de Necati Cumalı’nın oturduğu evin kapısına da bir plaket çakılmıştı. Belediye yapmıştı.

Kısa süre önce Beyoğlu Belediyesi de Oğuz Atay’ın oturduğu evin kapısına bir paket koydu.

Bir zamanlar Maçka Palas’ın birinci katında da Abdülhak Hamit oturmuştu, çakılan plaket hâlâ duruyor mu bilmiyorum.

Oranın şiirini de yazmıştı:

“Sanmayın yer katında bir bodrum,

Açmışım gökyüzünde bir uçurum

Ki derununda ben varım ancak”

Nâzım Hikmet, Süleyman Nazif’in ‘Şair-i âzam’ diyerek övdüğü Abdülhak Hâmit’i bu evde ziyaret etmiş, sonra da ona saygılarını sunan bir yazı yayımlamıştı.

Selim İleri de o evi ve şairi yazmıştı ‘Kumkuma’ romanında.

Orhan Kemal için de oğlu Işık Öğütçü, Cihangir’de bazı eşyasını sergilediği küçük bir müzesini açtı.

Bodrum’u Bodrum yapan Halikarnas Balıkçısı’nın evi ne halde, Necati Cumalı’nın Urla’daki evini gören, ziyaret eden var mı?

Halikarnas Balıkçısı’nın evine birkaç kez gittim, konuştum, kitaplarını aldım.

Bodrum’daki cenaze törenine de gittim, bir cenaze arabası bulunamamış, İzmir’den Bodrum’a tabutu minibüsle taşınmıştı.

Elbet evi olmayanlar, otellerde yaşayanlar var, onlar için de bir oda tahsis edilemez mi?

Yahya Kemal Beyatlı, ömrünü Park Otel’de geçirmişti.

Yanılmıyorsam Ercüment Ekrem Talu da İstiklal Caddesi’ndeki Tokatlıyan Oteli’nde yaşardı.

*

TÜRK edebiyatçılarının çoğu evsizdi, kirada otururlardı, kalan tek evde de eşleri, çocukları barınıyordu.

Bu konuda yerel yönetimlere, belediyelere iş düştüğü kanısındayım.

Belediyeler sadece birer hatırlatma plaketiyle yetinmesinler. Her şehir orada yaşayan edebiyatçılar için bir müze yapsın. O müzede eşyası, kitapları, ona ait kişisel eşyası bulunsun.

Yazarların eserlerinden yapılan dizilerden çok kazananlara da insani bir görev düştüğü kanısındayım.

Eğer yazarın bakımsız evi varsa diziden kazandıklarının bir bölümünü de o evin onarımına versinler ya da dizi anlaşması yapan mirasçıları bunu şart koşsunlar.

Sonra da belediyeler yaşatsınlar.

İstanbul’da Gülhane Parkı’nın girişindeki Alay Köşkü’nde kurulan Ahmet Hamdi Tanpınar Müze Kitaplığı’nda İstanbul’da yaşayan yazarlardan bazı malzemeler var, ziyaret edenler bilgi edinebilirler.

Bir de Bursa’nın Nilüfer Belediyesi bir yazarlar müzesi yaptı, ona da eşya gönderdik, müzeyi ziyaret ettik.

Mevcut olan evlerde onarım yapılırsa orası bir hayatiyet kazanır.

O eve gidenler sadece bu eşyayı görmesinler, yazarın kitaplarını da alabilsinler, kuru bir müze artık işlevsiz.

Öğrenciler, öğretmenler buraları ziyaret etsinler, kitaplarını alabilsinler, hem kendi kitaplarını hem de onun hakkında yazılan kitapları orada bulabilsinler.

Görsel çağda yaşıyoruz, iyi hazırlanmış bir belgeseli de çocuklar, ziyaretçiler seyredebilsinler.

Haldun Taner için küçük çapta bir müzenin açılması bile sevindirici, Türkiye Yazarlar Sendikası’nın girişimi de büyütülmeli. Elbet anma günlerini çok destekliyorum ama kalıcı işleri gerçekleştirsinler.

Onu bilen yazarları konuştursunlar, resimlerini göstersinler.

Belediyeler, yerel yönetimler, bulundukları kentin bir ev envanterini çıkarsınlar.

Batı’nın seçkin yazarlarının evleri korunuyor, birçok kimse o evleri ziyaret ediyor, yazarın yazdıkları ile yaşadıkları arasında bağ kurmaya çalışıyorlar.

İngiliz yazar Lawrence Durrell, Korfu Adası’nda kaldığı için adaya gidenler artıyor, Homeros’un kahramanlarının geçtiği yerler ziyaretçi akınına uğruyor.

Büyükada’da birçok yazar, şair yaşadı, onları gezdirerek tanıtmalı.

*

YAZAR evlerini, mekânları yıkılmadan, yakılmadan kurtaralım, yaşatalım.