İdil Biret’in meslekteki 70 yılı

İdil Biret de Paris’te öğrenim gördü, orada ünlendi.

Ünlü piyanist yerli ve yabancı birçok ödül aldı. Çeşitli uluslararası yarışmalarda jüri yeliği yaptı.

Ben de yazdım, sanat ekimizde de onun için yazılar yazıldı, söyleşiler yayımlandı.

CD’lerden önemli bir toplam çıkarıldı.

TBMM’nin çıkardığı kanunla harika çocuklarımız uluslararası önemde unvanlar kazandılar. Birçok konser verdiler.

İdil Biret, anılarında, çocukluk günlerinde Paris’ten kaçmak için planlar yaptığını anlatmıştı.

Harika Çocuklar’ın devlet büyükleriyle olan fotoğrafları, devletin sanata gösterdiği ilginin örnekleridir.

Hakkında yazılan kitapların dışında onunla sohbetlerinizde, müziği çağdaş bir düşünce temeli üzerine oturttuğunu fark edersiniz.

Fransa’da şimdi bir kutlama programı düzenleniyor onun için. Bu kutlamalardan sonra Türkiye’de de bu tür konserler yapılmasını, üzerine konuşulmasını bekliyorum.

İKSV ona 75’inci yaşında bir ödül sunmuştu, törende ben de vardım.

Bodrum Müzik Festivali’ndeki onur ödülü yemeğinde şöhreti nasıl bir bilgelikte sindirdiğini bir kez daha gözlemledim.

Çalınacak parçaları yazıma almam iki açıdan gereklilik taşıyor.

Birincisi bu parçalar anılara eşlik ediyor, ikincisi sanatçının geniş repertuvarını sergiliyor.

Yükseliş çizgisinin her aşamasını, çaldıklarıyla, başarılarıyla öğrenmek İdil Biret’i yakından tanıyanlar için bile bir anımsatma görevi üstleniyor.

Aşağıda adı geçen kayıtların Vega LP’si diskoteğimde duruyor.

*

PARİS’TEKİ programdan birkaç seçme konseri yazacağım:

- İdil Biret / Fransa 1949–2019

70. Yıl Kutlama Konseri / Paris, Salle Gaveau, 16 Nisan 2019.

2019 İdil Biret’in TBMM’nin çıkardığı kanunla Fransa’ya gidişinin 70’inci yılı. Bu anlamlı yıldönümünü kutlamak üzere Paris’te Gaveau Salonu’nda bu akşam bir resital verecek. Bu resitalde Bach, Schumann, Prokofief, Debussy ve Ligeti’nin eserlerini çalacak. Bu eserlerin hepsinin İdil’in o ilk Paris yılları ile yakın ilişkisi var:

- Bach: Prelüd ve Füg Do diyez Majör (İyi Düzenlenmiş Klavye 1. Kitap, No. 3); Kromatik Fantezi ve Füg.

İdil Biret Paris’e gittikten hemen sonra 1949 yılı sonuna doğru Fransız Radyosu (RTF) kendisi ile bir röportaj yapıyor ve bu vesile ile Bach, Couperin, Debussy ve Beethoven’in bazı eserlerini İdil radyo için kaydediyor. Sonra, 1953 yılında, İdil Biret’in Wilhelm Kempff ile Paris’te vereceği konser münasebetiyle RTF kendisiyle ikinci bir röportaj yapıyor ve bu defa Scarlatti, Bach, Debussy ve Brahms’ın eserlerini kaydediyor. Paris konser programında yer alan Bach’ın Do diyez Majör Prelüd ve Füg’ü 1949 yılındaki kayıtta, Kromatik Fantezi ve Füg 1953 kaydındaki eserler.

- Schumann: Fantezi Op. 17

1957 yılında konservatuvardan mezun olduktan sonra İdil Biret hocası Nadia Boulanger’nin evinde bir grup değerli müzisyenin önünde Schumann’ın Op. 17 Fantezisini çalıyor. Orada bulunan buyük Rus piyanisti Emil Gilels bu icrayı çok beğendiğini söylüyor ve ertesi yıl İdil’i tekrar dinledikten sonra Sovyetler Birliği’ne 16 konserlik büyük bir turneye davet ettiriyor (1960 yılında yaptığı bu turne ile İdil Rusya’da konserler veren ilk Türk piyanisti oldu). Schumann’ın Fantezisi bu nedenle Paris konser programında yer alıyor. 

- Debussy: İki Etüt

RTF’in 1949 ve 1953 yıllarında yaptığı kayıtlarda İdil, Debussy’nin iki kısa eserini çaldığı için iki Debussy etüdü Paris konser programına konuldu.

- Ligeti: İki Etüt

Hocası Nadia Boulanger, İdil’e “çagdaş müzik çalamayan piyanistler tam müzisyen olamazlar” demiş. Bunun üzerine İdil 20. asır bestecilerinin eserlerinden büyük bir repertuvar oluşturmuş ve Prokofief, Bartok, Stravinsky, Hindemith, Saygun, Erkin, Boulez, Ligeti ve diğer birçok modern çağ bestecisinin eserlerini konser programlarına almış, LP/CD kaydını yapmış. Bu nedenle Ligeti’nin iki etüdü Paris konser programında yer alıyor. 

- Prokofief: Sonat No. 2

İdil Biret ilk önemli plak kontratını Fransada Vega firması ile yaptı ve 1961 yılında yayınlanan iki LP’den birinde bir Prokofief sonatı ve Bartok’un bazı eserleri yer aldı. Bu nedenle Prokofief’in 2. Sonatı Paris konseri programına konuldu.

*

MÜZİKSEVERLER, müzisyenler için de örnek bir meslek yaşamının sesli biyografisi.