İdil Biret’i dinleyerek yazdım

İdil Biret’in eşi, değerli dostum Şefik Yüksel’i aradım ve müjdeyi öğrendim.

Yakında (25 Kasım 2022) Naxos/AKMüzik etiketiyle ‘İdil Biret 80. Yıl’ adlı 12 DVD’lik bir müzik hazinesine kavuşacağız.

Önce kapağını tanıtayım:

‘İdil Biret

80th Anniversary Edition

Celebrating a Life Dedicated to the Piano

IBA’

Hakkında yazılmış yazılardan seçmeler kapağı süslüyor.

Kapakta bir İdil Biret heykeli var. Heykel, hepimizin aziz dostu büyük heykeltıraş Gürdal Duyar tarafından 1985 yılında yapılmıştı.

Şimdi, bu çok özel setin içeriğiyle ilgili, dostum Şefik Yüksel’in paylaştığı bilgi notunu aktarayım:

“80. doğum yılını kutlamak üzere, 12 DVD’den oluşan, İdil Biret’in arşivindeki görsel video/film kayıtlarını içeren yeni bir kutu, 25 Kasım 2022 tarihinde yayımlanacak. Bu kutuda, konserlerinde kaydedilmiş 37 saatin üzerinde konçerto performansları ve solo resital görüntüleri ile belgeseller ve söyleşiler mevcut.

Kutuda profesyonel çekim ekipleriyle ve çok sayıda kamerayla yapılan, Ankara’da Bilkent Üniversitesi’ndeki Beethoven konçertoları ve New Haven’da Yale Üniversitesi’ndeki Liszt ile Hindemith konçertoları filmleri gibi pek çok kayıt ile tek sabit kamerayla çekilmiş kayıtlar var.

2000 yıllık geçmişe sahip olan Antalya yakınındaki antik Aspendos tiyatrosunda ve İstanbul’da MS 6. yüzyılda Jüstinyen döneminde inşa edilmiş olan Aya İrini Kilisesi’nde verilen piyano resitallerinin kayıtları gibi bazı kayıtların sanat ve tarihi değeri yüksek.

Bunların yanı sıra İdil’in yaşamı ve çalışmaları üzerine 2008-2010 yılları arasında Eytan İpeker yönetiminde çekilmiş bir saatlik belgesel film var. Tam da zamanında yapılan bu belgeselde, ne yazık artık aramızda olmayan, İdil’i yakından tanıyan ve onunla çalışmış Claude Samuel, Rémy Stricker, Irene Kempff, Nevit Kodallı ve Michel Devos gibi değerli kimselerle röportajlar mevcut.

Richard Wagner ve Franz Liszt’in büyük torunu olan Gottfried Wagner ile yapılan röportajın görüntüleri de yine bu kutunun içinde yer alan çok ilginç bir belge. Yaklaşık 30 yıl önce Brüksel’de tanıdığı ve büyük dostu olduğu İdil Biret’i anlatıyor Wagner.

Wilhelm Kempff’in 100. doğum günü için 1995’te hazırlanan ve Alman televizyonunda gösterilen belgeselden bir bölüm de kutuda yer alıyor. Burada İdil Biret, hocasının Münih yakınındaki evinde piyanosunda onun bir eserini çalıyor, sonra Wilhelm Kempff’in 1927 yılında Ankara Çankaya’da Atatürk ile bütün gece süren, Türkiye’de yapılacak müzik devrimleri üzerine konuşmasını anlatıyor.  

Bir diğer belge ise COVID-19 salgınının ilk günlerinden... İdil Biret’in Beethoven’ın ‘9. Senfoni’sinin Liszt uyarlamasından ‘Ode to Joy/ Neşeye Türkü’ bölümünü İstanbul’da 1. Boğaz Köprüsü’nün tam ortasında, Avrupa ile Asya kıtalarını birleştiren o noktada çalışının görüntüleri...

Liszt’in Weimar’daki müze evinde bulunan Bechstein piyanosunu, Chopin’in İngiltere’de Cobbe Koleksiyonu’nda bulunan Pleyel piyanosunu çalışının görüntüleri de var.

Son olarak, bir kısa film, 1948’de 6 yaşındaki İdil’in, Bach’ın ‘Re Minör Konçertosu’nu bir yaylı çalgılar dörtlüsüyle çalarken çekilmiş sessiz, siyah-beyaz görüntüleri çok çarpıcı. Biret’in 1953’te Paris’te RTF stüdyosunda kaydettiği Bach’ın ‘Kromatik Fantezi’ ve ‘Füg’ünün ses kaydı, bu sessiz filmin üzerine yerleştirilmiş.”