Hangi ilde ne okunuyor, ne dinleniyor?

Doğan HIZLAN

Hürriyet'in İnternet'teki sayfasında çok ilgi çekici kitap, CD ve kaset listeleri yayınlanıyor.

İki açıdan değerlendirilmesi gereken bir çalışma.

Birincisi, kitap ve müzik tercihlerinizde size yol gösterecek bir yardımcı. Seçiminizi bu listelere göre yapabilirsiniz.

İkincisi, belki daha da önemlisi, bu listelerden hangi ilde ne okunduğunu, ne dinlendiğini öğrenebilirsiniz. Böylece Türkiye'nin kültür sosyolojisinin bir panoramasını çıkarabilirsniz.

Ulusal bir kitap ve müzik anlayışından söz etsek de, yerel tercihler, oraya doğrudan bağlı zevk listelerinin oluşumunda etken bir rol oynuyor.

Türkiye'de en çok satan kitaplar, en cok dinlenen müziklerin yanısıra başka bir liste, artık Türkiye'nin globalleşme sürecinde dünyayla zevk iletişimi ağını kurduğunun gösteriyor.

Yabancı müzik CD ve kasetleri de, dünya modasını izliyor.

Titanic'ten sonra gündeme gelen Celine Dion'un yanısıra, Ricki Martin'in de CD ve kasetleri satılıyor.

Demek ki Türk dinleyicisi artık Türkiye ile dünyanın sesini bir arada dinliyor, stereofonik bir müzik belleği kazanmış.

Müzikte, Laçin'i her kes, her yerde dinlerken, eski ustaların sesi de aynı volümde yükseliyor.

Zülfü Levaneli de, Ajda Pekkan da listerde var.

Her ilin kitap ve müzik haritasi, orada yaşayan insanlar hakkında vereceğim yargıları belirleyen en sağlam, sahih malzemedir.

Çünkü bunun içine düşünceler, eğilimler, tercihler ve hatta orada yaşayanların toplu düşünceleri bile bireysel mercekten yansır.

Üniversitelerin bulunduğu kentlerdeki listeler birden bire farklılık gösterebiliyor.

***

Ahmet Altan'ın son romanı Kılıç Yarası Gibi bütün illerin listesinde bir demirbaş gibi yer alıyor. Yaşar Kemal'in romanı Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana da il haritasında değişik bölgelerde okunuyor.

Mina Urgan'ın Bir Dinazorun Anıları'nı çok satanlar listesinde görmek beni ayrıca sevindiriyor. Romanların bu listede yer alması türü ve yazarlarının adları gereği bana olağan geliyor.

Gelin görün ki, iyi bir incelemecinin, bilim adamının anılarının bu kadar ilgi görmesi, anı türünün okunmaya başlabaşlandığını gösteriyor.

Bir de başka gerçeği... İnsanlar dürüst anılara büyük bir sıcaklıkla yaklaşıyor. İçtenliği, dürüstlüğü çekiyor onları.

Emre Kongar'ın 21. Yüzyılda Türkiye kitabı da, Türkiye'nin geleceğini, geçmişten bugüne çekilen çizgisini öğrenmede okurların istekli, arzulu olduklarının belirtisi.

Listelerdeki bazı kitaplar o kentin çizgisini, iç kültür trendini gösteriyor mu? Bana göre evet.

Söz gelimi Diyarbakır'ın çok satanlar listesinde TÜBİTAK'tan dört kitap var. Bir kentin bilimsel alt yapısını geliştirmek için çabası olarak yorumlayabiliriz bunu.

Liste aslında sossyolojik bir inceleme konusu. Bakıyorsunuz bir yerde Darağacında Üç Fidan, başka bir Anadolu kentinde Nietzshe Ağladığında diye bir kitap.

***

EN çok satanlar, en çok dinlenenler listeleri, büyük ölçüde Türkiye insan profilinin zevk duraklarını gösteriyor.

---