Güç beğenen dinleyici

Belli bestecileri severler, onunu hakkında bütün ayrıntılı bilgiye sahiptirler. Ayrıca onun eserlerinin de belli orkestra şeflerinin, solistlerin icralarından başkasını diskoteklerde yer vermezler.

Gerçekten de o seçilmiş icralar beni de ilgilendirir.

Zamanımızda birçok orkestra şefi değişik orkestralarla aynı eseri seslendiriyorlar.

Leyla Gencer, bir gün demişti ki, eskiden şefler orkestralarıyla anılırlardı ama şimdi ticari anlayış bu kuralı bozdu.

Yabancı müzik dergilerinde, yıllar öncenin kayıtları da yenilendiği için meraklısı aradığını bulabiliyor.

Gerçi bazı orkestra şefleri aynı bestenin, operanın bir başka kadro ile yeniden kaydına yanaşmıyorlar.

Belleğim beni yanıltmıyorsa, notlarım arasında bu öneriyi reddeden iki orkestra şefini yazacağım.

Biri Georg Solti. Richard Wagner’in Der Ring des Nibelungen’ini o kadroyu bir araya getiremeyeceği için reddetmiş.

Reddiyecilerden biri de Bernard Haitink.

***

ORKESTRASI Berlin Filarmoni ile adı eşleşen Herbert von Karajan için bir müzik dergisi(1) özel bölüm yaptı.

Deutsche Gramophone’un Wagner’in Ring’inin yeniden Blu-Ray kaydının yapılması nedeniyle. Kaydın üzerinden 50 yıl geçmiş.

Şefi ben en son, Roma’da kilisede Mozart’ın Requiem’ini yönetirken dinledim/seyrettim.

Rahatsızlığından sonraydı, tabureye oturmuş öyle yönetiyordu.

Otokratik şef diye tanımlanan efsane yönetmen için bir eleştirmen bakın ne diyor:

“Ona göre bir bestenin icrası uzun bir Tolstoy romanının okunması gibidir.”

Şefin klarnetçi Sabine Meyer yüzünden bir süre Berlin Filarmoni’yi bırakıp Viyana Filarmoni’yi yönettiğini anımsayacaksınız.

Orkestralarda kadın sanatçı konusuna erkek sanatçılar tarafından nasıl bakıldığına daha önce bir yazımda değinmiştim.

Onları orkestradan çok evlerine yakıştırdıkları sonucu çıkmıştı.

Herbert von Karajan yazısını okurken, bizim müzik dünyamızı çağrıştırmaktan kendimi alamadım.

Gerek Batı müziği gerek Türk müziği konusunda, bir icranın, bir kaydın yıldönümünü yapacak çalışma var mı?

Bir bestecinin çeşitli icralarından seçme yapabilecek zenginlikte diskoteğimiz yok.

Örnek verelim Adnan Saygun’un bir eserinin ilk çalınışının üzerinden kaç yıl geçti, o kayıt yapılmış mı? Yapılan başka kayıtları bulunabilir mi?

Itri’nin besteleri için de bu araştırma gerekir.

***

ARŞİV çalışmalarının önemini henüz yeni yeni kavrayıp idrak ediyoruz.

Daha Devlet Operalarının, orkestralarının kayıtları tamamlanmadı.

(1) Karajan’s Ring Cycle, Gramophone, July 2017.