Geçmişten bugüne Moda

Bazı semtler vardır ki orada yaşayanlar ayrı bir anlam yükler ve o semtle övünürler. Moda böyle semtlerden biri. Çoğu kimse birbirini tanır. Osman Öndeş’in ‘Kadıköy’ün Güngörmüş Sayfiyesi Moda’ bir Modalının sevgisini yansıtıyor.

İç kapaktaki yazı Münevver Ayaşlı’nın ‘Dersaadet’inden bir alıntı: “Kadıköy’den bir karış ötede Moda’da büsbütün bir başka hava eser. Mağrur, kendini beğenmiş, Kadıköy’ü Kadıköylüleri küçük gören Snop Moda.”

‘ACIMASIZLIK VAR’

‘Eski Moda’ya ne oldu’ yazısı kitabın özelliğini, niteliğini irdeliyor: “Zaman eğer yıllarla ifade edilirse, zaman birçok güzellikleri de silip götürüyor. Yaşam eğer fâni ise gümrah ağaçlarla süslenmiş bir semtin insanları toprak olurken, arkalarında nice özenle inşa edilmiş ve sahipsiz kalan köşkler, ahşap evler de acımasızca yıkılıp yerine apartmanlar inşa edilmiş ise eskinin güzellikleri günümüzde de bilinsin istiyorum.

Ağaçlar, bahçeler, özenle yetiştirilmiş çiçekler ve parklar yok edilmiş. Artık o parklar, bahçeler ve bostanlar yok! Bu değişim sadece Moda’yla sınırlı değil. Dünya üzerinde kentlerin eski resimlerine ve bugünkü resimlerine bakınız. Ortada kaçınılmazlık ve bir de acımasızlık var herhalde.”

Kadıköy’ün Güngörmüş Sayfiyesi Moda
Osman Öndeş
K İletişim Yayınları

Öndeş, Moda üzerine kitap yazanların listesini sıralıyor ve alıntılar da yapıyor.

Murat Belge’den: “1960’lardan itibaren Moda evleri hızla ortadan kayboldu, yerlerini bitişik nizam evler aldı. Moda’nın yanına deniz konmuş bir Osmanbey’den farkı kalmadı.” Moda’da oturan Deniz Kavukçuoğlu anılarını ‘Geçmişten Günümüze Moda’da bir Gezinti’ yapıtında anlattı. Adnan Giz, Moda’yı 1930’lu yıllardan başlayarak yazmıştır. Yahya Kemal Beyatlı ile Necdet Evliyagil’in dizeleri de
Moda’ya dairdir.

YAZLIKLAR KIŞLIK OLDU

Moda’nın insan tarihine bakarsanız kozmopolit özelliğini fark edersiniz. İstanbul’un birçok eski semti yazlık olarak kullanılırdı. Şehir genişleyince yazlıklar kışın da oturulur oldu. Özellikle Moda, Suadiye benim çocukluğumda yazlıktı. İstanbul’un birçok semtinde yabancılar otururdu, onların çoğu vefat etti, onların yerlerini başkaları alınca yaşam biçimi de değişti.

Bazı tanınmış  Modalılar:

- Berna Moran ve eşi Tatyana Moran

- Salâh Cimcoz ve Cimcoz ailesi

- Emel ve Fahri Korutürk

- Dr. Esat Işık

- Süreyya İlmen ve Adalet İlmen

- Adnan Benk

- Haldun Taner

- Moda vapur iskelesi mimarı Vedat Tek

- Barış Manço

- Ayşegül Sarıca

- Prof. Dr. Nejad Diyarbekirli

- Ömer Cahit Kayra

- Zekeriya Sertel

- Malik Yolaç

- Haşim Mardin

Moda’da Vitol Çıkmazı adıyla anılan fakat günümüz kuşağının hiç hatırlamadığı sokakta Whittall’lerin ihtişamlı konakları vardı. Artık bu öyküyü tekrarlamanın hiçbir faydası yok. Bu tekrarlar yaşlıların belleklerinde kalmış ve deyim yerindeyse ‘Bir taş plağın cızırtılı sesleri’ gibidir. Hepsi o kadar.